بازگشت

خروج الدين من رأس المال (بيرون كردن بدهي از اصل مال)


[260] -64- الطوسي: روي محمد بن أحمد بن يحيي عن محمد بن عبدالجبار، قال:

كتبت إلي العسكري عليه السلام: امرأة أوصت إلي رجل و أقرت له بدين ثمانية آلاف درهم، و كذلك ما كان لها من متاع البيت من صوف و شعر و شبه و صفر و نحاس، و كل ما لها أقرت به للموصي اليه، و أشهدت علي وصيتها، و أوصت أن يحج عنها من هذه التركة حجتين، و يعطي مولاة لها أربعمائة درهم، و ماتت المرأة و تركت زوجا، فلم ندر كيف الخروج من هذا، و اشتبه علينا الأمر؟

و ذكر الكاتب أن المرأة استشارته، فسألته أن يكتب لها ما يصح لهذا الوصي، فقال: لا تصح تركتك لهذا الوصي الا باقرارك له بدين يحيط بتركتك بشهادة الشهود، و تأمريه بعد أن ينفذ ما توصيه به، فكتبت له بالوصية علي هذا و أقرت للوصي بهذا الدين، فرأيك أدام الله عزك في مسألة الفقهاء قبلك عن هذا: و تعريفنا ذلك لنعمل له، ان شاءالله؟

فكتب عليه السلام بخطه: ان كان الدين صحيحا معروفا مفهوما فيخرج الدين من رأس المال، ان شاءالله، و ان لم يكن الدين حقا أنفذ لها ما أوصت به من ثلثها كفي أو لم يكف. [1] .

[260] -64- شيخ طوسي با سند خود از محمد بن عبدالجبار چنين نقل مي كند:

به امام عسكري عليه السلام نوشتم كه زني به مردي وصيت كرده و به سود او به هشت هزار درهم اقرار كرده است، نيز آنچه را كه از وسايل خانه داشته، از پشم و كرك و شبه [2] و طلا و مس و هر چه را كه داشته، آنها را براي آن شخص وصيت شده قرار داده و بر اين وصيت هم شاهد گرفته و وصيت كرده كه از طرف او از اين مال ميراث، دو حج انجام دهد و به يكي از كنيزانش چهارصد درهم بدهد. آن زن فوت كرده و همسري هم دارد. نمي دانيم چگونه از محاسبه ي آن به در آييم و مسئله بر ما مشتبه شده است.

نويسنده ي نامه مي گويد: زن او مشورت خواسته و از وي درخواست كرده كه براي آن زن چيزي را كه براي اين وصي درست باشد بنويسد. وي هم گفته: تركه ي تو براي اين وصي درست نيست مگر آن كه به سود او به ديني اعتراف كني كه همه ي اموال باقي مانده ي تو را فرا بگيرد، آن هم با شهادت گواهان. و به او دستور دهي كه آنچه را به او وصيت مي كني، انجام دهد. آن زن بر همين اساس براي آن مرد وصيت نوشت و به چنين ديني نسبت به آن مرد وصي اقرار كرد. رأي شما در اين مسئله كه فقها پيش از اين نظر داده اند چيست؟ اين را براي ما بيان كنيد تا به آن عمل كنيم ان شاءالله.

حضرت با خط خود نوشت: اگر دين، درست و مشخص و مفهوم باشد، بدهي را از اصل مال جدا مي كنند. ان شاءالله و اگر بدهي ثابت نباشد، آنچه را كه زن وصيت كرده است، از يك سوم مال زن مي پردازند، چه كفايت كند چه كفايت نكند.


پاورقي

[1] تهذيب الأحكام 9: 161 ح 664، الاستبصار 4: 113 ح 433، وسائل الشيعة 13: 379 ح 24629.

[2] شبه، از معدنيات است، به رنگ طلا و شبيه آن (مجمع البحرين).