سيره و روايات تفسيري باقي مانده از كريم اهل بيت امام حسن مجتبي (ع) بسيار ارزشمند است و دست مايه بسيار مهم براي مفسّران و علاقه مندان به تفسير قرآن به شمار مي رود. ما به اختصار نمونه هايي را ذكر مي كنيم:

1. امام حسن مجتبي (ع) در تفسير آيه شريفه (إِنّا كُلّ شَيْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍٍ) [1] فرمود: يعني ما هر چيز را براي دوزخيان (نيز) به اندازه اعمالشان آفريده ايم. [2] .

2. امام حسن مجتبي (ع) در تفسير آيه شريفه (وَ أَدْبارَ السّجُودِ) [3] فرموده است: مقصود آن دو ركعت نماز مستحبي پس از نماز مغرب است. [4] .

3. علي بن عيسي اربلي مي گويد: شيخ كمال الدين طلحه گفت: خداي عزّوجلّ به امام حسن مجتبي (ع) در تبيين امور و مقاصد اموري كه به تدبير آنها مي پرداخت، فطرتي تيز و ژرف نگر روزي كرده و براي اصلاح پايه ها و مباني دين، هوشمندي استواري به او بخشيده و سرشتي ويژه او كرده بود كه خميره آن، سرشار از صور و معاني دانش بود .... پس با انديشه در خور ستايش و قريحه خود، با رستگاري ميوه هاي اهداف دنبال شده را مي چيد، و در مسجد رسول خدا (ص) مي نشست، و مردم در اطرافش حلقه مي زدند، و سخناني مي گفت كه سوز عطش سؤال كنندگان را درمان مي كرد و دستاويز گويندگان مخالف را مي بريد. [5] .

به عنوان نمونه، ابوالحسن عليّ بن احمد واحدي با سند خود، روايت مي كند كه مردي گفت: من وارد مسجد مدينه شدم و ديدم مردم دور يك نفر گرد آمده اند و او از رسول خدا (ص) سخن مي گفت. به او گفتم: مرا از تفسير آيه شريفه (وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ) [6] آگاه كن. گفت: بله، امّا «شاهد»، روز جمعه است و «مشهود»، روز عرفه. از او گذاشتم، و به يك نفر ديگر (كه مردم اطرافش بودند و سخن مي گفت) رسيدم. و همان سؤال را پرسيدم، گفت: بله، امّا «شاهد» ، روز جمعه است و «مشهود»، روز عيد قربان. از او نيز گذاشتم، و نزد جواني كه صورتش همچون طلاي سرخ مي درخشيد و از رسول خدا (ص) سخن مي گفت، رسيدم و همان سؤال را پرسيدم، گفت: آري، امّا «شاهد»، محمّد (ص) است و «مشهود»، روز قيامت. آيا نشنيدي كه خداي سبحان مي فرمايد: «اي پيامبر ! ما تو را شاهد فرستاديم» [7] و نيز فرمود: «آن روز، روزي است كه مردم را براي آن گرد مي آورند و آن، روز «مشهود» است. (كه جملگي در آن حاضرند). [8] پرسيدم: اوّلي كيست؟ گفتند: ابن عبّاس، و پرسيدم: دومي كيست؟ گفتند: ابن عمر، و پرسيدم: سومي كيست؟ گفتند: حسن بن علي بن ابي طالب (ع)، و پاسخ حسن (ع) از همه بهتر بود. [9] .

در تفسير آيه شريفه (في أَيّ ِ صُورَةٍ ما شاءَ رَكّبَكَ) [10] آمده كه ابن شهر آشوب مي گويد: شيرازي در كتابش، با سند خود نقل كرده است كه حسن بن علي بن ابي طالب (ع) درباره آيه شريفه مذكور فرمود: خداي سبحان، عليّ بن ابي طالب (ع) را در صلب ابوطالب، به صورت محمّد (ص) آفريد. از اين رو، شبيه ترين مردم به رسول خدا (ص) علي (ع) بود، و حسين بن علي (ع) شبيه ترين مردم به فاطمه (س) است و من شبيه ترين مردم به خديجه كبري (س) هستم. [11] .

5. در فضيلت قرائت سه آيه آخر سوره حشر از امام حسن (ع) نقل شده كه آن حضرت فرمود:

هر كس چون صبح كند و سه آيه آخر سوره حشر را بخواند و در آن روز بميرد، مهر شهدا (بر پرونده اش) خواهد خورد، و چون شب كند و بخواند و در آن شب بميرد نيز ممهور به مهر شهدا مي شود. [12] .