عبادت و ستايش پروردگار يك مفهوم وسيع و فراگير دارد كه هر كار نيك و مفيدي را كه با انگيزه ي خدايي انجام پذيرد شامل مي شود. يعني عبادت از دو ركن اساسي تشكيل مي شود كه يكي نيت و دومي انجام عمل پسنديده است.

اساسا عبادت از ديدگاه اسلام از هنگام بلوغ بشر شروع شده و تا لحظه مرگ ادامه مي يابد.

«واعبد ربك حتي ياتيك اليقين »؛ [1] «پروردگارت را عبادت كن تا لحظه يقين [مرگ] فرا رسد.»

با توجه به اين نكته، يك انسان مسلمان مي تواند تمام گامهاي خويش را كه در راه زيستن بهتر و انجام اعمال پسنديده بر مي دارد، همه را براي خدا و با انگيزه ي الهي همراه كند و به اين ترتيب در تمام لحظات عمر خود در حال عبادت باشد. او با بهره گيري از سفره ي گسترده رحمت الهي، خود را در فضاي ملكوتي و نوراني عبادت داخل كرده و با انجام هر عمل خيري به نيت تقرب الي الله گامي ديگر به سوي تكامل برمي دارد و به اين ترتيب محبوب خدا شده و تمام وجودش خدائي مي شود. خداوند متعال مي فرمايد: «ما يزال عبدي يتقرب الي بالنوافل حتي احبه فاذا احببته كنت سمعه الذي يسمع به و بصره الذي يبصر به و يده الذي يبطش بها و رجله التي يمشي بها؛ [2] ان دعاني اجبته وان سألني اعطيته؛ [3] .

پيوسته بنده ي من به وسيله ي نافله ها و عبادتهاي مستحبي به من نزديك مي شود تا اينكه محبوب من مي شود، وقتي كه محبوبم شد من گوش او مي شوم كه با آن مي شنود و چشم او مي شوم كه با آن مي بيند و دست او مي شوم كه با آن عمل مي كند و پاي او مي شوم كه با آن راه مي رود، اگر مرا بخواند او را اجابت مي كنم و اگر چيزي از من بخواهد به او عطا مي كنم.»

اما با اين حال برخي اعمال عبادي جلوه ي بيشتري دارند و سفر به مقصد حقيقي انسان را سريعتر مي نمايند. حضرت عسكري عليه السلام مي فرمايد: «الوصول الي الله سفر لا يدرك الا بامتطاء الليل؛ رسيدن به لقاء الله سفري است كه در آن نمي توان به مقصد رسيد مگر به وسيله شب زنده داري.»

يكي از عرفاي بزرگ در مورد اين حديث نكاتي فرموده است كه خالي از فايده نيست. آن بزرگوار مي فرمايد: از اين حديث استفاده مي شود كه:

1 - وصول به لقاي حق ممكن است و ممتنع نيست.

2 - رسيدن به حضور حق با حركت و سلوك امكان دارد نه با سكون و تحجر.

3 - راه وصول سخت و طولاني است و وسيله اي كارساز و مركبي راهوار همانند سحرخيزي مي طلبد.

4 - عبادتهاي شبانه نيرومندتر و سريعتر از عبادتهاي روزانه انسان را به مقصد مي رساند [4] .

به همين جهت حضرت عسكري عليه السلام در پيامي كه به علي بن بابويه قمي (پدر شيخ صدوق) فرستاده است، بر اين نكته تأكيد ورزيده و مي فرمايد: «وعليك بصلاة الليل، فان النبي صلي الله عليه وآله اوصي عليا عليه السلام فقال: ياعلي عليك بصلاة الليل، ومن استخف بصلاة الليل فليس منا، فاعمل بوصيتي وآمر جميع شيعتي حتي يعملوا عليه؛ [5] .

بر تو باد كه نماز شب بخواني، همانا پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله به علي عليه السلام وصيت نموده و فرمود: اي علي! بر خودت نماز شب را لازم بدان! و كسي كه خواندن نماز شب را سبك بشمارد از ما نيست [. اي علي بن بابويه!] به وصيت من عمل كن و به جميع شيعيان من نيز فرمان بده كه چنين كنند.»