بازگشت

دستاوردهاي شب زنده داري


در طول تاريخ بزرگان زيادي از عالمان وارسته و مؤمنين به حق پيوسته به اين توصيه حضرت عسكري عليه السلام عمل نموده و از شب زنده داري و سحرخيزي نتايج سودمند و توفيقات چشمگيري را نصيب خود كرده اند. در اينجا با چند تن از اين پاسداران حريم دل، ديداري تازه كرده و تجديد خاطره مي كنيم:

1 - عالم بزرگوار مرحوم محمد تقي مجلسي، پدر بزرگوار علامه محمد باقر مجلسي در خاطرات خود مي گويد: در يكي از شبها پس از اينكه از نماز شب و تهجد سحري فارغ شدم، حال خوشي برايم ايجاد شد و از آن حالت فهميدم كه در اين هنگام هر حاجت و درخواستي از خداوند نمايم، اجابت خواهد شد، فكر كردم چه درخواستي از امور دنيا و آخرت از درگاه خداوند متعال نمايم كه ناگاه صداي گريه فرزندم محمد باقر در گهواره اش بلند شد و من بي درنگ به خداوند متعال عرضه داشتم: پروردگارا! به حق محمد و آل محمد، اين كودك را مروج دينت و ناشر احكام پيامبر بزرگت قرار ده و او را به توفيقاتي بي پايان موفق گردان. [1] .



دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند

واندر آن ظلمت شب آب حياتم دادند



چه مبارك سحري بود و چه فرخنده شبي

آن شب قدر كه اين تازه براتم دادند



اين همه شهد و شكر كز سخنم مي ريزد

اجر صبري است كز آن شاخ نباتم دادند



همت حافظ و انفاس سحر خيزان بود

كه زبند غم ايام نجاتم دادند



و اين چنين بود كه دعاي اين عارف سحرخيز به اجابت رسيد و فرزند دانشمندش آنچنان توفيقاتي در ترويج دين و نشر احكام پيامبر به دست آورد كه موافق و مخالف را به حيرت واداشت، تا جائي كه امروزه هيچ پژوهشگري در حوزه ي دين و علوم اسلامي از تأليفات اين عالم وارسته و سخت كوش بي نياز نمي باشد.

2 - آيت الله العظمي مرعشي نجفي، بزرگ فرهنگبان ميراث اهل بيت عليهم السلام، در بيشتر علوم اسلامي صاحب نظر بود و تأليفات ارزشمند ايشان - كه نزديك به 150 اثر در موضوعات مختلف است - گواه روشني بر اين حقيقت است. كرامات معنوي، دريافت بيش از چهارصد اجازه ي اجتهادي و روايتي از علماي بزرگ اسلامي، تدريس متجاوز از 67 سال در حوزه علميه قم و نجف، تربيت هزاران شاگرد و تأسيس صدها مدرسه ي علمي، مسجد، حسينيه و مراكز فرهنگي، رفاهي و درماني و ايجاد بزرگترين و مشهورترين كتابخانه در جهان اسلام از جمله توفيقات اين فقيه فرزانه مي باشد. او اين همه توفيقات را از هفتاد سال مناجاتهاي سحري و دعاهاي نيمه شبي و كرامات اهل بيت عليهم السلام مي داند و با تاكيد تمام وصيت مي كند كه: «سجاده اي كه هفتاد سال بر روي آن نماز شب به جا آورده ام با من دفن شود.» [2] .



اوقات خوش آن بود كه با دوست به سر رفت

باقي همه بيحاصلي و بي خبري بود



هر گنج سعادت كه خدا داد به حافظ

از يمن دعاي شب و ورد سحري بود



3 - آيت الله شهيد مرتضي مطهري، يكي ديگر از عالمان وارسته اي است كه تمام توفيقات خود را مرهون عبادت خالصانه و ارتباط حقيقي با مبدأ جهان آفرينش است. آن شهيد والا مقام و قهرمان ميدانهاي علم و انديشه و عمل بر اين باور بود كه: «ما يك سلسله لذتهاي معنوي داريم كه معنويت ما را بالا مي برد. براي كسي كه اهل تهجد و نماز شب باشد، جزء صادقين، صابرين و مستغفرين بالاسحار باشد، نماز شب لذت و بهجت دارد [... آنان] به لذتهاي مادي كه ما دل بسته ايم هيچ اعتنا ندارند... آدمي اگر بخواهد از چنين لذتي بهره مند شود، ناچار از لذتهاي مادي تخفيف مي دهد تا به آن لذت عميق معنوي برسد.» [3] .

استاد مطهري رحمه الله عميقا به اين گفتار خود اعتقاد داشت و چنان به مناجاتهاي سحري دلبسته بود و از لذتهاي معنوي آن سرمست مي شد كه زمزمه هاي عاشقانه اش ديگران را نيز متأثر مي ساخت.

حضرت آية الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در خاطرات خود آورده است: «مرحوم مطهري يك مرد اهل عبادت، اهل تزكيه اخلاق و روح بود.

هر شبي كه ما با مطهري بوديم، اين مرد نيمه شب تهجد با آه و ناله داشت، يعني نماز شب مي خواند و گريه مي كرد، به طوري كه صداي گريه و مناجات او افراد را از خواب بيدار مي كرد... بله، ايشان نماز شب مي خواند همراه با گريه، با صدايي كه از آن اتاق مي شد آنرا شنيد!» [4] .

4 - علامه عارف مرحوم سيد علي آقا قاضي نيز سعادت دنيا و آخرت را در سحرخيزي و نماز شب مي دانست. آن يگانه دوران و استاد اخلاق و عرفان، نه تنها خود به اين گفتار عامل بود، بلكه شاگردانش را نيز در فرصتهاي مناسب به اين عمل توصيه و ترغيب مي كرد. علامه طباطبائي مي فرمايد: چون به نجف اشرف براي تحصيل مشرف شدم، يك روز در مدرسه اي ايستاده بودم كه مرحوم قاضي از آنجا عبور مي كردند، چون به من رسيدند دست خود را روي شانه ي من گذاردند و گفتند: «اي فرزند! دنيا مي خواهي نماز شب بخوان، و آخرت مي خواهي نماز شب بخوان.» [5] .

حضرت عسكري عليه السلام در يكي از سخنان گهر بار خويش به فوائد رواني و جسماني شب زنده داري اشاره فرموده و آرامش روحي و جسمي را يكي از دستاوردهاي سحرخيزي مي داند و مي فرمايد: «سحر خيزي لذت خواب را بيشتر مي نمايد و گرسنگي (روزه داري) لذت خوراك را افزايش مي دهد.» [6] .


پاورقي

[1] الفيض القدسي، ص 11.

[2] وصيتنامه الهي - اخلاقي، ص 22.

[3] حق و باطل، ص 170.

[4] سرگذشتهاي ويژه، ص 88.

[5] مهر تابان، ص 26.

[6] بحارالانوار، ج 75، ص 369 و 379.