همان مقام ولايت و امامت كه براي حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام بوده، براي همه ائمه بوده، آنها به تصرف در عالم وجود اولا بودند.

امام حسن عسكري عليه السلام مانند ساير ائمه عليهم السلام از منبع فيوضات احمدي صلي الله عليه و اله سرچشمه گرفته و سيراب گشته، داراي فضايل اخلاقي و نفساني بود. او مهبط



[ صفحه 112]



الأنوار الهي و منبع علوم رباني بود، هيبت و صلابت او فضيلت و كرامت او اعجازآور بود.

آن بزرگوار در كشف اسرار حقايق كلام الهي و تفسير قرآن گوئي اميرمؤمنان علي عليه السلام است، زيرا يك رشته ي متصل مستقيم به درياي بي پايان علم علوي داشت.

هر چه در آن بحر ذخار بود، رشته اش به دست امام حسن عسكري عليه السلام بود. لذا حضرتش در تفسير قرآن، بيان كلمات گهربار محمدي صلي الله عليه و اله و كشف معضلات آيات متشابهات قدرت ولايت داشته است. شاعر چه زيبا سروده:



امام حسن خلق عالي مكان

حسيني نژاد و كرامت نشان



گل گلشن خاتم الانبياء

چراغ شبستان آل عبا



دري بود از بحر احسان و جود

منور مهي بر سپهر وجود



رخش آفتاب سپهر جلال

قدش سرو گلزار فضل و كمال



حضرت امام حسن عسكري عليه السلام به جود و سخاوت و بذل و سماحت موصوف و معروف بود. هر كس تهي دست و بينوا و گرفتار مي شد به دربار بي بند و بست حضرتش عليه السلام بار مي يافت و حوائج او مرتفع مي گرديد و چون جدش حسين بن علي عليهماالسلام در سخاوت شهره اسلام بود. هر كس از اطراف به خانه او مي رفت ممكن نبود مأيوس و محروم برگردد. [1] .

امام حسن عسكري عليه السلام در سخني زيبا مي فرمايد:

نحن حجة الله علي الخلق و فاطمة عليهاالسلام حجة علينا. [2] .

ما حجت خداوند بر آفريدگان و فاطمه عليهاالسلام حجت خدا بر ماست.

و شاعر چه زيبا سروده:



آل ياسين بر خلايق حجتند اما تويي

حجت ذات خدا بر آل ياسين فاطمه



[ صفحه 113]



علم و دانش بيكران امام حسن عسكري عليه السلام را از چند محور مي توان بررسي كرد: