امام حسن عسكري عليه السلام در حوزه ي علميه خود علاوه بر تدريس فقه و معارف اسلامي درس اخلاق و حقوق را نيز به شاگردانش مي آموخت و آنها را به آداب حقوق از ديدگاه تشيع راستين آشنا مي ساخت. در اين راستا به درس زير، از مكتب آن بزرگ مرد علم و كمال توجه كنيد.

شاگردان سراپا به بيانات امام حسن عليه السلام گوش فرا داده بودند، آن حضرت چنين تدريس مي كرد:

آن كس كه بهتر از همه حقوق برادران ديني خود را مي شناسد و نيازهاي آنها را تأمين مي كند در پيشگاه خداوند ارجمندتر از ديگران است و كسي كه در دنيا در برابر برادران دينيش تواضع كند او در پيشگاه خدا از انسان هاي راستين و از شيعيان حقيقي اميرمؤمنان علي عليه السلام است.

روزي پدر و فرزندي مهمان اميرمؤمنان علي عليه السلام شدند، آن حضرت برخاست و از آنها استقبال و احترام كرد و آنها را در صدر مجلس نشانيد و خود در روبه روي آنها نشست، سپس غذا طلبيد، غذا حاضر



[ صفحه 130]



كردند و آن دو نفر از آن غذا خوردند، سپس از قنبر غلام خود آفتابه را گرفت تا به دست آن مرد مهمان پدر بريزد.

او مانع شد و خود را به خاك انداخت و خاكساري كرد كه من خاك پاي شمايم. جسارت مي شود، شما آب نريزيد، اي اميرمؤمنان! آيا رواست كه خدا بنگرد تو با آن مقام به دست من آب بريزي؟

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: بنشين و دستهايت را با آبي كه مي ريزم بشوي، خداوند مي بيند كه برادر دينيت؛ من بدون تفوق طلبي و اظهار برتري به تو خدمت مي كند و منظورش از اين خدمت آن است كه در بهشت ده برابر اهل دنيا و اهل ممالك الهي او را خدمت كنند.

آن مرد نشست، علي عليه السلام به او فرمود:

تو را به حق عظيم خودم بر تو كه آن را شناخته اي و مرا به افتخار خدمتگزاري تو رسانده اي به گونه اي با كمال آرامش بنشين و دستت را بشوي كه اگر قنبر دست تو را مي شست، همان گونه مي نشستي.

آن مرد همان گونه نشست و علي عليه السلام آب ريخت و دست او را شست. پس از فراغ، آفتابه را به پسرش محمد حنفيه داد و فرمود:

پسرم! اگر پسر اين مرد، تنها در نزد من بود، دستش را مي شستم، ولي چون نزد پدرش با هم مي باشند، خداوند دوست ندارد بين پدر و پسر به طور مساوي رفتار شود، پدر دست پدر را شست، اينك تو پسرم! دست پسر اين مرد را بشوي.

محمد حنفيه دستور پدر بزرگوارش را اجرا نمود.

امام حسن عسكري عليه السلام پس از بيان اين ماجراي زيبا فرمود:

فمن اتبع عليا علي ذلك فهو الشيعي حقا؛

كسي كه در امور حقوقي اين گونه از علي عليه السلام پيروي كند، شيعه ي حقيقي است. [1] .



[ صفحه 131]