مورخان و تذكره نويسان زندگاني حضرت، ايشان را داناترين فرد زمان خود معرفي كرده اند و بر اين نكته اتفاق نظر دارند كه ايشان نه تنها در احكام دين متخصص بود بلكه در تمام علوم و در عرصه هاي مختلف دانش چه عقلي و چه نقلي يگانه ي عصر خود به شمار مي رفت. «بختيشوع» پزشك مسيحي به شاگرد خود «بطريق» درباره ي حضرت چنين مي گويد: «بدان كه او داناترين فرد روزگار ماست كه بر زمين زندگي مي كند» [1] .

اگر حكام خودكامه ي عباسي به ائمه اهل بيت - عليهم السلام - امكان فعاليت مي دادند و آنان را تحت نظر و محاصره ي شديد قرار نمي دادند دنيا شاهد شكوفايي علمي و تحولات فكري بي مانندي مي شد كه هرگز به خود نديده بود و مردم از آبشخور معرفت و دانش آنان سيراب مي شدند.

عباسيان به يقين مي دانستند كه اگر مانع ديدار انديشمندان و خردمندان با امامان نشوند آنان آگاهي وسيعي در اختيار امت خواهند گذاشت و روح بيداري را در آنان خواهند دميد و آفاق جديدي در زمينه هاي علمي و بينش



[ صفحه 39]



سياسي و اجتماعي بر آنان خواهند گشود و بدين گونه جهل و دوري عباسيان از ارزشهاي اسلامي آشكار خواهد شد و در نتيجه پايه هاي حكومت آنان سست خواهد گشت لذا با تمام قوا ميان مردم و رهبران واقعي آنان فاصله مي انداختند و امامان را در حصاري از نيروهاي حكومت قرار مي دادند.