بازگشت

بخشش


يكي ديگر از صفات بارز امام - عليه السلام - سخاوت و بخشش ايشان بود؛ ايشان بخشنده ترين و پربخشش ترين مردم بودند و وكلايي در بيشتر مناطق اسلامي تعيين فرموده بودند تا حقوق شرعيه را از مردم وصول كرده به فقيران، تهيدستان و درماندگان بدهند و با آنان عهد كرده بود كه اين اموال را در راه خير و حل اختلافات ميان مسلمين و ديگر موارد مفيد صرف كنند. يكي از موارد بخشندگي امام را مورخان چنين نقل كرده اند:

«محمد بن علي بن ابراهيم بن امام موسي بن جعفر مي گويد: دستانمان خالي و روزگارمان سخت شده بود پدرم به من گفت: ما را نزد اين مرد - امام حسن عسكري - كه وصف بخشش و سخاوت او را شنيده ايم ببر، به او گفتم: آيا او را مي شناسي؟

گفت: او را نمي شناسم و تا كنون او را هرگز نديده ام. ما نيز به قصد ديدار امام راه افتاديم در ميانه راه پدرم گفت: چقدر خوب است كه ايشان به ما پانصد درهم عطا كند؛ دويست درهم براي پوشاك، دويست درهم براي خوراك (آرد) و يكصد درهم براي مخارج. من هم با خود گفتم: اي كاش! به من نيز سيصد درهم ببخشد؛ با صد درهم الاغي بخرم و با صد درهم مخارج خود را تأمين كنم و صد درهم ديگر را خرج پوشاك كنم و به سوي منطقه ي «جبل» بروم.

هنگامي كه به خانه حضرت رسيديم غلام ايشان به سوي ما خارج شد و گفت: علي بن ابراهيم و فرزندش محمد داخل شوند، همينكه وارد شديم و بر حضرت سلام كرديم ايشان به پدرم گفتند: يا علي! چرا تا كنون نزد ما نيامده اي؟



[ صفحه 41]



- آقاي من از اينكه شما را با اين حال ديدار كنم خجالت مي كشيدم.

اندكي درنگ كرديم و سپس خارج شديم. غلام حضرت به دنبال ما آمد و به پدرم كيسه اي پول داد و گفت: اين پانصد درهم است؛ دويست درهم براي پوشاك، دويست درهم براي خوراك (آرد) و صد درهم براي مخارج. سپس كيسه ي ديگري به من داد و گفت اين سيصد درهم است صد درهم را براي الاغ خريدن خرج كن و صد درهم براي پوشاك و صد درهم براي مخارج. به سوي «جبل» نيز مرو بلكه به «سوراء» [1] روانه شو.

محمد نيز راه سوراء را پيش گرفت و در آنجا وضع مالي او خوب شده از توانگران علوي گشت» [2] .

امام بدين گونه اين خانواده علوي را از بي چيزي و تهيدستي نجات داد و زندگي اقتصادي خوبي براي آنان فراهم كرد.

يكي ديگر از نمونه هاي سخاوت و بخشندگي امام را ابوهاشم جعفري بدين گونه نقل مي كند:

«در نامه اي به امام حسن عسكري - عليه السلام - از تنگي زندان و سختي كند و بند شكايت كردم. امام به من نوشت كه تو نماز ظهر امروز را در خانه ات مي خواني. هنگام ظهر از زندان آزاد شدم - و همانطور كه ايشان گفته بود - نماز ظهر را در خانه ام خواندم ليكن همچنان تنگدست بودم پس نامه اي به ايشان نوشتم و از ايشان ياري خواستم همينكه به خانه ام رسيدم، يكصد دينار برايم فرستاد و در نامه اي به من نوشت كه اگر چيزي مي خواهي و خواسته اي داري بدون خجالت و هراس آن را بخواه كه - ان شاءالله - به دست خواهي آورد» [3] .



[ صفحه 42]



مورخان نمونه هاي بي شماري از بخشش حضرت و تلاش ايشان را براي نجات فقيران از بي چيزي و نداري نقل كرده اند كه گستردگي سخاوت و بخشش ايشان را نمايان مي سازد.


پاورقي

[1] سوراء: جايي كه گفته مي شود كنار بغداد است و خود بغداد نيز گفته شده است. معجم البلدان، ط دار صادر، ج 3، ص 278 - م.

[2] كشف الغمه، ج 3، ص 200.

[3] كشف الغمة، ج 3، ص 202.