امام بزرگوار حسن عسكري - عليه السلام - زندگي كوتاه خود را زير فشارهاي عباسيان و در تنگناهاي اقتصادي، اجتماعي و زندانهاي گوناگون آنان به پايان برد. آنان حضرت را از زنداني به زندان ديگر مي بردند و مانع ديدار شيعيان با ايشان و بهره مندي عالمان از محضر پرفيضشان مي شدند و به نظر ما همين فاصله انداختن ميان مريد و مراد از دردناكترين مصائب حضرت بود. دشمن بارها در صدد به شهادت رساندن امام برآمد ليكن خداوند متعال آنان را به خود و حوادث بزرگ دورانشان مشغول داشت و مانع انجام خواسته شان گشت.

دشمني آنان با حضرت به عوامل زير برمي گردد:

1- هراس عباسيان از فرزند حضرت «امام منتظر» كه پيامبر اكرم - صلي الله عليه و آله - نويد ظهورشان را بارها داده بود و او را بزرگترين اصلاحگر در تاريخ جامعه بشري كه طومار ستم را در هم خواهد پيچيد و عدالت سياسي و اجتماعي را برقرار خواهد ساخت و نيروهاي ستمگر را نابود خواهد كرد و دولتهاي شرك را از بين برده پرچم توحيد و ايمان را برمي افرازد و احكام معطل نگهداشته شده ي خدايي را جاري خواهد كرد، معرفي كرده بود. دشمن مي خواست با كشتن حضرت نسلش را نابود كند و مانع ظهور قائم منتظر گردد.

امام به همين مطلب در نامه اي چنين اشاره مي كند:



[ صفحه 270]



«زعموا انهم يريدون قتلي ليقطعوا هذا النسل و قد كذب الله قولهم و الحمدلله». [1] .

«پنداشته اند با كشتن من نسلم را قطع خواهند كرد و حال آنكه خداوند خواسته ي آنان را تكذيب كرده است (و مرا فرزندي است) و سپاس خداي را».

2- حسادت عباسيان به موقعيت ممتاز حضرت و پايگاه وسيع مردمي ايشان ميان طبقات مختلف در حالي كه قدرت و خلافت دست بني عباس بود و نتوانسته بودند كمترين محبوبيتي ميان مردم كسب كنند و حسادت - همانطور كه معروف است - دردي است چون طاعون كه مردم را دچار رنجي بزرگ مي كند. سينه تنگ آنان تحمل محبوبيت امام را نداشت لذا ايشان را در تيرگي شب و روشنايي روز مي آزردند و ترفندهاي گوناگون به كار مي بردند تا ايشان را رنجه كنند.

3- قيامهاي بنيان برافكن علويان بر ضد حكومت عباسي از آغاز تشكيل اين سلسله و تلاش در جهت محقق ساختن عدالت سياسي در اسلام و اجراي برنامه هاي اقتصادي و اجتماعي آن در جامعه - كه مورد استقبال جميع طبقات و محافل قرار گرفته بود و موجب فروريختن هيبت و شوكت حكومت و تكانهاي شديدي كه دولت را در آستانه سقوط و نابودي قرار مي داد - شده بود.

اين قيامها سينه عباسيان را نسبت به علويان پركينه ساخته بود و آنان به مأموران و مزدوران خود دستور داده بودند به تعقيب و بازداشت تمام علويان بپردازند. طبيعي بود كه در اين ميان امام بيشترين محنتها و مصائب را متحمل گردد زيرا بزرگ علويان و امام مسلمانان در عصر خود به شمار مي رفت.

اينها برخي از عواملي بود كه موجب كينه توزي عباسيان به امام مي شد.

در اينجا بازمي گرديم به سخن از روزهاي آخر زندگي امام حسن عسكري - عليه السلام -.



[ صفحه 271]