درباره ي نص و تصريح بر امامت حضرت، روايات بسياري از ناحيه ي رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه ي معصومين عليهم السلام وارد شده كه ذكر همه ي آنها مقدور اين مقوله نيست؛ بدين جهت برخي از روايات را برگزيده و ذكر مي كنيم.

1- عن سلمان الفارسي (ره) قال: خطبنا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فقال: معاشر الناس اني راحل عنكم عن قريب و منطق الي المغيب، اوصيكم في عترتي خيرا، اياكم و البداع فان كل بدعة ضلالة و كل ضلالة و اهلها في النار، معاشر الناس من افتقد الشمس فليتمسك بالقمر و من افتقد القمر فليتمسك بالفرقدين و من افتقد الفرقدين فليتمسك بالنجوم الزاهرة بعدي اقول قولي و استغفرالله لي و لكم

قال فلما عن منبره صلي الله عليه و آله و سلم تبعته حتي دخل بيت عايشه فدخلت عليه و قلت، بابي انت و امي يا رسول الله سمعتك تقول: اذا افتقدتم الشمس فتمسكوا بالقمر و اذا افتقدتم القمر فتمسكوا بالفرقدين و اذا افتقدتم الفرقدين فتمسكوا بالنجوم الزاهرة فما الشمس و ما القمر و ما الفرقدان و ما النجوم الزاهرة؟

فقال صلي الله عليه و آله و سلم: اما الشمس فانا و اما القمر فعلي عليه السلام و اذا افتقدتموني فتمسكوا بعلي بعدي، و اما



[ صفحه 50]



الفرقدان فالحسن و الحسين عليهماالسلام فاذا افتقدتم القمر فتمسكوا بهما و اما النجوم الزاهرة فهم الائمة التسعة من صلب الحسين و التاسع مهديهم. ثم قال صلي الله عليه و آله و سلم انهم الاوصياء و الخلفاء بعدي، ائمة الابرار، عدد اسباط يعقوب و حواري عيسي.

قلت: فسمهم يا رسول الله صلي الله عليه و آله قال: اولهم علي بن ابيطالب و بعده سبطاي و بعدهما علي زين العابدين و بعده محمد بن علي باقر علم النبيين و الصادق جعفر بن محمد و ابنه الكاظم سمي موسي بن عمران، و الذي يقتل بارض الغربة علي عليه السلام ثم ابنه محمد و الصادقان علي و الحسن و الحجة القائم المنتظر في غيبته فانهم عترتي من دمي و لحمي علمهم علمي و حكمهم حكمي، من آذاني فيهم فلا اناله الله شفاعتي [1] .

سلمان فارسي (ره) نقل مي كند كه حضرت روزي براي ما خطبه خواند و فرمود: من خيلي زود از ميان شما مي روم. شما را به عترتم سفارش مي كنم. و بر حذر مي دارم از بدعتگذاري؛ بدرستي كه هر بدعتي گمراهي است و گمراهان در آتش دوزخ هستند. اي گروه مردم، كسي كه خورشيد را از دست داد بايد به ماه تمسك جويد؛ و كسي كه ماه را از دست داد بايد به دو ستاره ي قطبي تمسك جويد؛ و كسي كه دو ستاره را از دست داد بايد به ستارگان درخشان پس از من تمسك جويد. من سخنم را مي گويم و براي خودم و شما استغفار مي كنم.

آنگاه سلمان فارسي (ره) نقل مي كند: هنگامي كه حضرت از منبر خويش پايين آمد به خانه ي عايشه رفت. من هم دنبال او به خانه ي عايشه رفتم و گفتم: پدر و مادرم فدايت باد يا رسول الله، از شما شنيدم كه مي گفتي هنگامي كه خورشيد را از دست داديد بايد به ماه تمسك جوييد؛ و هنگامي كه ماه را از دست داديد بايد به دو ستاره ي قطبي تمسك جوييد؛، و هنگامي كه آن دو ستاره را از دست داديد بايد به ستارگان درخشان تمسك جوييد. پس خورشيد و ماه و دو ستاره ي قطبي و ستارگان درخشان چه كساني هستند؟

حضرت فرمودند: اما خورشيد من هستم و ماه علي عليه السلام است؛ هنگامي كه مرا از دست داديد به علي تمسك جوييد. اما دو ستارگان قطبي حسن و حسين عليهماالسلام هستند؛ پس هنگامي كه ماه را از دست داديد به آن دو تمسك كنيد. و اما ستارگان درخشان نه امام از نسل امام حسين هستند و نهمين از آنها مهدي آل محمد صلي الله عليه و آله است.



[ صفحه 51]



سپس حضرت فرمودند: آنها اوصيا و خلفاي پس از من هستند. امامان بزرگواري هستند به شمار فرزندان يعقوب و حواري عيسي عليه السلام. سپس سلمان (ره) به حضرت گفت: يا رسول الله، نام آنها را برايم بخوان. حضرت فرمودند: نخستين ايشان علي عليه السلام است و پس از او دو سبط من حسن و حسين عليهماالسلام هستند. و پس از آن دو، امام زين العابدين، و پس از او محمد بن علي، و پس از او امام صادق جعفر بن محمد، و سپس امام موسي كاظم عليه السلام، و سپس كسي كه در سرزمين غريب كشته مي شود يعني علي بن موسي الرضا عليه السلام، و سپس فرزندش محمد، و پس از او امام علي و امام حسن عليهماالسلام، و سپس حضرت حجت عليه السلام. پس آنها عترت من هستند و از خون و گوشت من هستند. علم آنها علم من است و حكم آنها حكم من است؛ كسي كه مرا اذيت كند به سبب اذيت كردن آنها، شفاعتم را خداوند هرگز به آنها نخواهد رساند.

2- و عن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم انا واردكم علي الحوض و انت يا علي الساقي و الحسن الذائد و الحسين الامر و علي بن الحسين الفارض و محمد بن علي الناشر و جعفر بن محمد السائق و موسي بن جعفر عليه السلام محصي المحبين و المبغضين و قامع المنافقين و علي بن موسي مزين المؤمنين و محمد بن علي منزل الجنة في درجاتهم و علي بن محمد خطيب شيعته و مزوجهم الحور العين و الحسن بن علي سراج اهل الجنه يتضيئون به و القائم شفيعهم يوم القيامة حيث لا ياذن الله الا لمن يشاء و يرضي [2] .

حضرت پيامبر صلي الله عليه و آله فرمودند: من در روز رستاخيز بر حوض كوثر وارد مي شوم در حالي كه شما اي علي عليه السلام ساقي كوثر هستي. و حسن عليه السلام حامي آن و حسين عليه السلام آمر آن و علي بن الحسين دانا به فرايض و محمد بن علي عليه السلام ناشر و جعفر بن محمد پيش برنده و هادي و موسي بن جعفر عليه السلام احصا كننده ي مبغضان و محبان و از بين برنده ي منافقان و علي بن موسي عليه السلام زينت دهنده ي مؤمنان و محمد بن علي عليه السلام نازل كننده ي درجه ي اهل بهشت و علي بن محمد عليه السلام خطيب شيعيان و تزويج كننده ي آنها به حورالعين و حسن بن علي عليه السلام چراغ اهل بهشت هستند كه از او طلب نور مي كنند و قائم آل محمد شفيع آنها در روز قيامت است به گونه اي كه خداوند اذن شفاعت نمي دهد مگر براي كسي كه خود بخواهد و از او راضي باشد.

3- عن جابر بن عبدالله انصاري يقول لما انزل الله عزوجل علي نبيه محمد صلي الله عليه و آله يا ايها الذين



[ صفحه 52]



آمنوا اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منكم، قلت يا رسول الله عرفنا الله و رسوله فمن اولوالامر الذين قرن الله طاعتهم بطاعته؟ فقال صلي الله عليه و آله «هم خلفايي يا جابر و ائمة المسلمين بعدي، اولهم علي بن ابي طالب ثم الحسن و الحسين ثم علي بن الحسين ثم محمد بن علي عليه السلام المعروف في التوراة بالباقر و ستدركه يا جابر فاذا لقيته فاقرئه مني السلام، ثم الصادق جعفر بن محمد، ثم موسي بن جعفر عليه السلام ثم علي بن موسي، ثم محمد بن علي، ثم علي بن محمد ثم حسن بن علي ثم سميي و كنيي حجة الله في ارضه و بقيته في عباده ابن الحسن بن علي، ذاك الذي يغيب عن شيعته و اوليائه غيبة لايثبت فيها علي القول بامامته الا من امتحن الله قلبه بالايمان [3] .

جابر بن عبدالله انصاري (ره) مي گويد: هنگامي كه خداوند آيه ي «اطيعوا الله...» را بر پيامبر نازل كرد، گفتم: اي پيامبر خدا، ما خدا و پيامبر خدا را شناختيم؛ پس اولي الامري كه خداوند اطاعت آنها را مقارن با اطاعت خويش ذكر كرده، چه كساني هستند؟ حضرت فرمودند: آنها خلفاي من هستند اي جابر، و آنها ائمه ي پس از من هستند. نخستين آنها علي بن ابيطالب است. سپس حسن و حسين و علي بن الحسين و محمد بن علي كه در تورات به باقر معروف است. و تو اي جابر او را درك مي كني و هنگامي كه او را درك كردي سلامم را به او برسان. و سپس جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و حسن بن علي هستند و آنگاه هم نام و هم كنيه ام كه حجت خدا در زمين و بقية الله است كه فرزند حسن بن علي است؛ آن كسي كه از شيعيانش نهان است، نهان بودني كه (به علت طولاني بودن زمان نهان بودن او) در قول به امامتش ثابت نمي مانند مگر كساني كه خداوند دل ايشان را با ايمان و يقين آزموده است.

4- عن الامام الحسين عليه السلام في حديث طويل... اخبرك يا اخاالعرب ان الامام و الخليفة بعد رسول الله صلي الله عليه و آله أبي اميرالمؤمنين علي عليه السلام و الحسن و انا و تسعة من ولدي منهم علي ابني و بعده محمد ابنه و بعده جعفر ابنه و بعد موسي ابنه و بعد علي ابنه و بعده محمد ابنه و بعده علي ابنه و بعد الحسن ابنه و بعده الخلف المهدي هو التاسع من ولدي يقوم بالدين في آخر الزمان [4] .

شخص عربي از حضرت حسين عليه السلام چند پرسش كرد و آنگاه از حضرت شمار ائمه عليهم السلام را پرسيد. حضرت فرمودند: اي برادر عرب، به تو خبر مي دهم بدرستي كه امام



[ صفحه 53]



و خليفه ي پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم پدرم اميرالمؤمنين عليه السلام و حسن و من و نه تن از فرزندان من هستند. از جمله ي آنهاست علي، پسرم، و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و حسن بن علي و مهدي عليه السلام كه او نهمين فرزند من است و در آخر الزمان قيام مي كند.

5- عن ابي حمزة الثمالي عن أبي خالد الكابلي قال دخلت علي مولاي علي بن الحسين عليه السلام و في يده صحيفة كان ينظر اليها و يبكي بكاء شديدا فقلت: ما هذه الصحيفة؟ قال هذه نسخة اللوح الذي اهداه الله تعالي الي رسول الله صلي الله عليه و آله، فيه اسم الله تعالي و رسوله و اميرالمؤمنين علي و عمي الحسن بن علي و ابي و اسمي و اسم ابني محمد الباقر و ابنه جعفر الصادق و ابنه موسي الكاظم و ابنه علي الرضا و ابنه محمد التقي و ابنه علي النقي و ابنه الحسن العسكري و ابنه الحجة القائم بامر الله من اعد الله، الذي يغيب غيبة طويلة ثم يظهر فيملأ الارض قسطا و عدلا كما ملئت جورا و ظلما [5] .

از روايت چنين برمي آيد كه در لوح اهدايي به پيامبر خدا نام ائمه ي معصومين عليهم السلام ذكر شده است و يازدهمين آنان امام حسن عسكري عليه السلام است.

6- عن الامام موسي بن جعفر عليه السلام يقول في سجدة الشكر: اللهم اني اشهدك و اشهد ملائكتك و رسلك و جميع خلقك انك انت الله ربي و الاسلام ديني و محمد نبيي و عليا و الحسن و الحسين و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و الحسن بن علي و الحجة بن الحسن بن علي، ائمتي، بهم اتولي و من اعدائهم اتبرأ [6] .

امام موسي بن جعفر عليه السلام در سجده ي شكرش پس از شهادت گرفتن از خدا و فرشتگان و پيامبران و همه ي انسانها بيان مي كند كه خدا پروردگار من و اسلام دين من و محمد صلي الله عليه و آله نبي من است. آنگاه به ذكر نام ائمه مي پردازد كه نام امام عسكري نيز در آن ذكر شده است.

7- عن الرضا عليه السلام: يا دعبل، الامام بعدي محمد ابني و بعد محمد ابنه علي و بعد علي ابنه الحسن و بعد الحسن ابنه الحجة القائم منتظر في غيبته، المطاع في ظهوره، لو لم يبق من الدنيا الا يوم واحد لطول الله عزوجل ذلك اليوم حتي يخرج ذلك اليوم فيملأ الارض عدلا كما ملئت جورا [7] .



[ صفحه 54]



امام رضا عليه السلام به دعبل فرمودند: اي دعبل، امام پس از من پسرم محمد است. و پس از محمد پسرش علي و پس از علي پسرش حسن است. و پس از حسن پسرش حجة بن الحسن است. و اگر از جهان چيزي نماند مگر يك روز، خداوند آن روز را طولاني گرداند تا امام در آن روز خروج كند و زمين را پر از عدل كند، همان گونه كه پر از ظلم شده است.

8- عن الجواد عليه السلام: ان الامام بعدي ابني علي، امره امري و قوله قولي و طاعته طاعتي و الامام بعده ابنه الحسن امره امر ابيه و قوله قول ابيه و طاعتة طاعة ابيه [8] .

امام جواد عليه السلام فرمودند: امام پس از من پسرم، علي، است. امر او امر من است و گفتارش گفتار من، و اطاعت از او، اطاعت از من است. و امام پس از او پسرش حسن است. امر او امر پدرش و گفتارش گفتار پدرش و اطاعت از او اطاعت از پدرش است.

9- عن علي بن مهزيار قال: قلت لابي الحسن عليه السلام: اني كنت سألت اباك عن الامام بعده فنص عليك، ففيمن الامامة بعدك؟ فقال عليه السلام في اكبر ولدي. و نص علي ابي محمد عليه السلام فقال: ان الامامة لاتكون في اخوين بعد الحسن و الحسين عليه السلام [9] .

علي بن مهزيار مي گويد به امام علي عليه السلام گفتم: اي ابي الحسن، من از پدرت درباره ي امام پس از او پرسيدم كه او به امامت شما تصريح كرد. حال بگوييد كه امامت پس از شما در چه شخصي مستقر است؟ ايشان فرمودند امامت در فرزند بزرگم مستقر است، و تصريح بر ابي محمد حسن عليه السلام كرد و گفت براستي كه امامت در دو برادر، محقق نمي شود پس از امامت حسن و حسين عليه السلام.

10- عن محمد بن مروان الانبازي قال: كنت حاضرا عند مضي ابي جعفر عليه السلام محمد بن علي عليه السلام فجاء ابوالحسن عليه السلام فوضع له كرسي فجلس عليه و حوله اهل بيته، و ابومحمد عليه السلام قائم في ناحيته فلما فرغ من امر ابي جعفر التفت الي ابي محمد عليه السلام فقال: يا بني احدث لله تبارك و تعالي شكرا فقد احدث فيك امرا [10] .

محمد بن مروان انبازي نقل مي كند: پس از فوت ابي جعفر محمد بن علي عليه السلام من حاضر بودم. سپس امام دهم عليه السلام وارد شد و براي حضرت كرسي گذاشتند. حضرت بر آن نشستند و اصحاب دورش حلقه زدند. ابومحمد حسن عليه السلام در كنار پدرش ايستاده بود.



[ صفحه 55]



پس هنگامي كه امام از امور سيد محمد ابي جعفر فارغ شدند، به ابي محمد حسن گفتند: اي فرزندم، خداي را شكرگزار، چرا كه امر امامت را در وجود شما نهاده است.

از اخبار دهگانه اي كه از ميان دهها خبر نقل كرديم، نص و تصريح به امامت امام عسكري عليه السلام پس از امام علي النقي عليه السلام آشكار مي شود. و از پژوهش و تتبعي كه در بحث بداء ذكر شد، به دست مي آيد كه امامت از آغاز مستقر در امام عسكري بوده است. ليكن مردم فكر مي كردند كه ابوجعفر سيد محمد داراي شرايط امامت است و او را امام پس از علي عليه السلام مي دانستند كه پس از ارتحال سيد محمد، با ديدگاهي كه خودشان از امامت سيد محمد داشتند، شبهه ي بداء براي آنها مطرح شد كه ما در جاي خودش در حد توان در مورد آن بحث كرديم و روشن شد كه هيچ بدائي در امر امامت حاصل نشده است و امامت همان گونه است كه در لوح محفوظ ثبت شده، و يازدهمين آنها حضرت عسكري عليه السلام است.



[ صفحه 57]