او از يادگاران حسين بن علي عليه السلام است كه در كوفه دست به قيام زد. گروهي از مردم با او بيعت كردند. مهتدي، شاه بن ميكال را با لشكري بزرگ و مجهز به جنگ او فرستاد. چون اين خبر به گوش لشكر علي بن زيد رسيد آنها بر جان خويش ترسيدند؛ چرا كه شمار آنها حدود دويست نفر بود. علي پس از مشاهده ي اين وضعيت به جمع آنها خطاب كرد و گفت: اي مردم، اين لشكر مرا طلب مي كنند و با شما كاري ندارند. من بيعت خود را از گردن شما برداشتم. به دنبال كار خويش برويد و مرا با آنها تنها بگذاريد. لشكر كوچك علي قسم ياد كردند كه چنين كرداري شايسته نباشد و آنها چنين نخواهند كرد.

آنگاه لشكر شاه بن ميكال با حشمت و عظمت خود بر لشكر علي وارد شد. در اين حال ترسي عظيم بر آن گروه كوچك چيره شد. علي بن زيد با ديدن اين منظره به دوستانش گفت: شما در جاي خويش بمانيد و شجاعتم را در برابر دشمن تماشا كنيد.



[ صفحه 126]



آنگاه دست به شمشير برد و با كشيدن شمشير خود، اسبش را در ميان آن لشكر عظيم دوانيد و از چپ و راست بر آنها حمله كرد. سپس از لشكر دشمن بيرون رفت و بر فراز تلي قرار گرفت و پس از مدتي از پشت لشكر وارد ميدان نبرد شد و بر آنها حمله كرد و لشكر از ترس براي او راه باز مي كردند تا به مكان نخست خود رفت و دو سه مرتبه چنين كرد. لشكر علي بن زيد با ديدن اين منظره ي شگفت و بهت آور دل قوي داشتند و بر لشكر شاه بن ميكال تاختند. لشكر شاه بن ميكال توان رويارويي با آنها را از دست داد. بدين ترتيب علي بن زيد كوفه را فتح كرد و در آنجا زندگي مي كرد تا اينكه در روزگار معتمد عباسي «ملجم» او را به همراه طاهر بن محمد از نوادگان عباس بن علي عليه السلام و طاهر بن احمد بن القاسم از نوادگان حسن بن علي عليه السلام در بصره به قتل رساند [1] .