امام دهم عليه السلام طي نامه اي به احمد بن اسماعيل، شيعيان را از فرورفتن در اين فتنه كه همواره موجب قتل و كشتار مي شد، برحذر داشته، آنها را از مباحثه و مجادله درباره ي آن منع كرد. متن توقيع مبارك امام چنين است:

«بسم الله الرحمن الرحيم خداوند، ما و شما را از فتنه مصون دارد و به ما عصمتي عطا كند كه اگر چنين كند نعمت و لطف خويش را عظيم كرده و اگر چنين نكند نتيجه اش هلاكت و بدبختي ماست. ما جدال در باب قرآن را بدعتي مي دانيم كه پرسش كننده و پاسخ دهنده ي آن هر دو به يك اندازه در آن شريك هستند. سائل چيزي را خواستار است كه سزاوار آن نيست و مجيب مشقتي را متحمل مي شود كه بر او بايسته نيست. تنها خداوند متعال، آفريدگار است و هر چيزي جز او، آفريده و مخلوق است و قرآن كلام خداست. پس از نزد خويش نامي بر آن نگذار كه از گمراهان خواهي بود. خداوند ما و تو را از افرادي قرار دهد كه در نهان از خداوند ترسناك هستند و از ساعت جزا مي هراسند [1] .

نكته هاي اين روايت

1- امام در اين روايت بيان كرده اند كه هر چيزي غير از خداوند تبارك و تعالي آفريده



[ صفحه 138]



است، و قرآن كلام خداوند است كه بر پيامبرش نازل شده است.

2- امام پرسش و پاسخ و جدال در باب قرآن را بدعتي مي دانند كه سائل و مجيب هر دو در به وجود آمدن و استمرار آن شريك هستند.

3- در پاسخ امام عليه السلام شايان توجه است كه آيا نقش كنكاش و تجسس در مورد قرآن مذموم است يا بحثي كه ريشه ي عقلي و نقلي نداشته باشد مذموم است؟

آنچه به ذهن مي رسد و از تأمل و تعمق در كلام امام به دست مي آيد اين است كه بحثي كه ريشه ي بخردانه و نقلي نداشته باشد مذموم است چرا كه امام مي فرمايد «پرسنده چيزي را مي خواهد كه سزاوارش نيست و پاسخگو متحمل مشقتي مي گردد كه بر او بايسته نيست». پس نفس تفحص در مورد قرآن امري مذموم نيست، بلكه پسنديده و بايسته است و در جاهاي چندي در قرآن انسانها به تفكر درباره ي قرآن و ظاهر و باطن آن فراخوانده شده اند. شايد نكته ي مهم قضيه اين باشد كه چنين ادعايي كشتار عظيمي را به دنبال داشته است و امام براي برحذر داشتن از اين درگيريها پرسش كننده و پاسخ دهنده را از اين كار بازداشته است؛ تا جايي كه از اين امر به فتنه تعبير كرده است و از خدا خواسته است كه مسلمانان را از اين فتنه مصون نگه دارد.