از جمله اشكالاتي كه گرفته شده، اين است كه اين تفسير بر احاديث و اخبار كاذب مشتمل است و اسناد آن به معصوم افترا به معصوم عليه السلام است.

صاحب كتاب حياة الامام العسكري (ع) مي گويد اصل اين اشكال از ابن غضايري است و اي كاش ايشان به برخي از اين اكاذيب اشاره مي كرد تا مطلب برايمان روشن شود. بلي، ممكن است مراد ابن غضايري از اكاذيب، معجزه هاي عجيب و غريبي باشد كه در اين كتاب ذكر شده است و در ديگر كتابها نيست.

بايد گفت كه اين تفسير حذفياتي بسيار دارد كه خود آيتي است بر اينكه اين تفسير از ناحيه ي امام عليه السلام وارد نشده است و هر ناظر دقيقي به آن نظر بيفكند هيچ شكي در ساختگي بودن آن پيدا نمي كند و مقام هر عالم محققي برتر از آن است كه چنين تفسيري بنويسد، چه رسد به امام معصوم.

از اين مسائل كه بگذريم مطلب ديگري صحت اين نسبت را مورد ترديد قرار مي دهد چرا كه مدت امامت حضرت عسكري عليه السلام شش سال بوده است و در درازاي اين شش سال يا حضرت در حبس و زندان بوده است يا در محاصره ي كامل نظامي، به گونه اي



[ صفحه 202]



كه دستگاه جبار عباسي از رسيدن حقوق شرعيه به امام جلوگيري مي كرد.

حال پرسش اين است كه چه طور مي شود در آن شرايط بسيار سخت و پليسي كه امام مدتي از عمر خويش را در زندان به سر مي برد، دو نفر هر روز مدت زماني را در كنار ايشان باشند و در كمال آسايش و آرامش از او تفسير قرآن بشنوند، با اينكه آن بزرگوار جواب مسائل فقهي و شرعي مردم را با نامه بدانها اعلام مي كرد و از ديدار حضوري مردم با حضرت در حد توان جلوگيري مي شد. از سوي ديگر مدت امامت حضرت شش سال بوده است و اگر آنها از ابتداي امامت حضرت مي خواستند كسب فيض كنند بايستي شش سال در خدمتش باشند نه هفت سال.

خلاصه ي كلام ما اين است كه توجه به سند اين تفسير و كم و كاستيهايي كه در اصل تفسير موجود است به انضمام شرايط ويژه ي سياسي اجتماعي آن دوران، روشنگر اين مطلب است كه نسبت اين تفسير به امام درست نيست و اعتنايي بدان نبايد كرد.