احمد فرزند جعفر متوكل در ماه رجب به سال 256 به خلافت رسيد و در سال 279 در 48 سالگي از دنيا رفت مدت حكومت او يكي از طولاني ترين خلافتهاي عباسي بود كه 23 سال ادامه داشت و قيام يعقوب ليث صفاري (متوفي 265) در روزگار خلافت او صورت گرفت و هدف اصلي انقلاب او بر خلاف تصور اغلب نويسندگان كه جنبه ي نژادي و وطني و عوامل مختلف مادي ذكر مي كنند يك عامل معنوي و اخلاقي بوده است و شاهد مطلب اينكه او در ضمن اشعاري اين هدف را اين چنين توصيف مي كند:

«من خراسان و حدود منطقه ي فارس را دارم و از



[ صفحه 45]



تسلط بر خاك عراق مأيوس نيستم چرا من قيام نكنم؟ در صورتي كه امور دين و مذهب مهمل گذاشته مي شود و به مسائل آن همانند آثار باستاني و كهنه توجه مي گردد من با ياري خداوند متعال و ميمنت او قيام كردم...» [1] .

بيشتر زندگي اجتماعي امام عسكري (ع) در عصر حكومت او انجام پذيرفته است و شهادت امام در سامراء با نقشه ي و دسيسه او بوده است كه در صفحات آينده ي كتاب مورد گفتگو واقع مي گردد.

مورخين از كثرت قتل و كشتار عصر او به تعجب واداشته شده اند و بنابر تخمين و حدس مسعودي تعداد كشته شدگان دوران حكومت او بيش از نيم ميليون نفر بوده است [2] .



[ صفحه 46]