كتابهاي تاريخي و روايي، تعداد زيادي از وصاياي امام عليه السلام را نقل كرده اند كه حضرت به بعضي از اصحاب خود نوشته اند و در آنها انديشه ها و مفاهيم اسلامي را به زيبايي براي ياران خويش تشريح كرده و به احكام شرعي پرداخته و مسايل حرام و حلال را به نحو بارز بيان نموده و پند و اندرزها را براي شيعيانش نقل فرموده است. از جمله نامه هاي حضرت عسكري به اصحاب خود، نامه اي است كه حضرت به «علي بن حسين بن بابويه قمي» يكي از دوستان و بزرگان و فقهاي شيعه مرقوم داشته اند.

اين نامه چنين آغاز مي شود:

بسم الله الرحمن الرحيم. سپاس و ستايش بيكران، آن خدايي را كه پروردگار جهان و جهانيان است. سرانجام، نيكويي براي پرهيزكاران و با تقوايان و بهشت براي موحدان و يكتاپرستان، و آتش براي كافران خواهد بود. ستيزه گري و تجاوز جز بر ستمكاران نيست و خدايي جز «الله» نخواهد بود. او از بهترين آفرينندگان است و درود و رحمت بيكران حضرت حق، بر بهترين بندگانش، محمد صلي الله عليه و آله و سلم و خاندان پاكش باد.

بعد از حمد و ثناي الهي، اي علي؛ اي مرد بزرگ و اي كسي كه فقيه و مورد اطمينان و اعتماد پيروان من هستي، تو را به پرهيزكاري و تقوا در پيشگاه خدا و بر پا داشتن نماز و پرداختن زكات سفارش مي كنم. اميد است كه خداي سبحان به آنچه



[ صفحه 418]



رضاي او است تو را موفق بدارد؛ و از نسل تو فرزنداني شايسته حاصل آيد.

اي علي! نماز كسي كه زكات نمي پردازد، پذيرفته نخواهد بود و به تو وصيت مي كنم كه از خطاي مردم درگذري؛ و خشم خويش را فرونشاني و به خويشاوندان خود صله رحم و رسيدگي بنمايي؛ و با برادران ديني خود برادري كني و در رفع نيازهاي آنان در سختيها بكوشي و آنان را در آسايش قرار دهي و در برابر ناداني افراد بردبار باشي و هميشه در دين خدا عميق نگر و در كارها استوار و با قرآن آشنا گردي و اخلاق نيك همراه خودسازي و امر به كارهاي نيك و نهي از امور بد كني. كه خداوند سبحان مي فرمايد: در بسياري از گفتارها كه با هم دارند خير و صلاحي نيست، مگر كسي كه به صدقه دادن يا نيكي كردن و يا اصلاح ميان مردم دستور دهد.

اي علي! از همه ي زشتيها پرهيز كن. بر تو باد كه نماز شب بخواني. همانا رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به مولايمان علي عليه السلام اين امر را سفارش فرمود: اي ابوالحسن! بر تو باد نماز شب، بر تو باد نماز شب و بر تو باد نماز شب. آن كسي كه نماز شب را سبك شمارد از ما نيست.

بنابراين به سفارش من عمل كن و به پيروانم نيز فرمان بده آنچه به تو دستور داده ام به همان شيوه عمل نمايند. و بر تو باد كه شكيبايي پيشه خود سازي و بدان عمل كني؛ و منتظر فرج باشي. همانا پيغمبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: با فضيلت ترين اعمال امت من آن است كه در انتظار فرج باشند.

اي علي، پيوسته شيعيان ما در غم و اندوه خواهند بود تا فرزندم قائم عليه السلام ظهور كند. همانا پيامبر خدا بشارت داده است كه او جهان را از قسط و عدل پر خواهد كرد، چنان كه از ظلم و جور پر شده باشد.

اي مرد بزرگ، و اي كسي كه مورد اعتماد من هستي، در برابر ناملايمات صبور باش و شيعه ي مرا به صبر دعوت كن، همانا زمين از آن خداست كه بندگان خود را وارث آن مي سازد و سرانجام سعادتمندانه براي پرهيزكاران است؛ و سلام و رحمت خداي سبحان و بركاتش بر همه ي شيعيانم باد.



[ صفحه 419]



و ما را خداوند كافي است كه او بهترين وكيل و سرپرست و ياري كننده است. [1] .

امام حسن عسكري عليه السلام در يكي ديگر از وصاياي خود به شيعيان فرمود: من شما را سفارش مي كنم به تقواي الهي و پارسايي در دين، تلاش در راه خدا و راستگويي در گفتار، و برگرداندن امانت به كسي كه شما را امين قرار داده است، و طول دادن سجده و معاشرت خوب با همسايه، كه اينها همه از روش و شيوه هاي محمد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بوده است. اي اهل تقوا؛ به فاميلهايتان محبت و احسان كنيد و در تشييع جنازه شان شركت نماييد و از بيماران پرسان شويد؛ و از آنان عيادت به عمل آوريد. حقوقشان را بپردازيد. آگاه باشيد اگر يكي از شما در دين پارسا و در سخن گفتن راستگو و امانتدار و خوش اخلاق باشد، خواهند گفت اين فرد شيعه است و من خرسند مي شوم. شما از خداوند سبحان و منان پروا كنيد. زينت و زيور ما باشيد. مايه عار و ننگ ما قرار نگيريد. محبتها را به سوي ما بكشانيد؛ و زشتيها را از ما دفع كنيد؛ و اگر هر چه درباره ي نيكيها بگويند و به ما نسبت دهند؛ ما اهل آن هستيم و از عيبها بري و بر كنار مي باشيم؛ و براي ما در كتاب خدا حقي معين است؛ و با پيامبر، رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نسبتي مي باشد و از جانب خدا طهارتي بر ايمان مقرر است كه غير از ما هيچ كسي ادعاي اين مقام را نكند، جز آنكه دروغگو باشد.

اي انسانها! بسيار در فكر مرگ و ياد خدا باشيد. قرآن را زياد بخوانيد و بر پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم درود بفرستيد كه هر درودي ده حسنه دارد.

و آخر اينكه سفارشهاي مرا همواره در فكر خويش داشته باشيد كه من شما شيعيان را به خداي سبحان مي سپارم و سلام و درود خدا بر شما باد. [2] .



[ صفحه 420]