گرچه امام عسكري عليه السلام به حكم شرايط نامساعد و محدوديت بسيار شديدي كه حكومت عباسي برقرار كرده بود، موفق به گسترش دانش دامنه دار خود در سطح جامعه نشد؛ اما در عين حال، با همان فشار و خفقان شديد، شاگرداني تربيت كرد كه هر كدام به سهم خود در نشر و گسترش معارف و رفع شبهات دشمنان، نقش مؤثري داشتند.

شيخ طوسي رحمه الله تعداد شاگردان حضرت عسكري عليه السلام را متجاوز از صد نفر ذكر كرده است كه در ميان آنان چهره هاي روشن، شخصيت هاي برجسته و مردان وارسته يي مانند: احمد بن اسحاق اشعري قمي، داوود بن قاسم جعفري، عبدالله بن جعفر حميري، ابوعمرو، عثمان بن سعيد عمري، علي بن جعفر و محمد بن حسن صفار به چشم مي خورند كه شرح خدمات و كوشش هاي آنان در اين كتاب نمي گنجد و زندگينامه ي پر افتخار و آموزنده ي آنان را مي توان در كتب رجال خواند.

علاوه بر تربيت اين شاگردان، گاهي چنان مشكلات و تنگناهايي براي مسلمانان پيش مي آمد كه جز حضرت عسكري عليه السلام كسي از عهده ي آنها برنمي آمد. امام عليه السلام در اين گونه مواقع، در پرتو علم امامت و با يك تدبير فوق العاده، بن بست را مي شكست و مشكل را حل مي كرد كه نمونه هاي آن در تاريخ ثبت شده است.