از آنجا كه غايب شدن امام عليه السلام و رهبر هر جمعيتي يك حادثه ي غير طبيعي و نامأنوس است و باور كردن آن و تحمل مشكلات ناشي از آن براي مردم دشوار مي باشد، پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و امامان پيشين به تدريج مردم را با اين موضوع آشنا ساخته و افكار را براي پذيرش آن آماده مي كردند.

اين تلاش در عصر امام هادي عليه السلام و امام عسكري عليه السلام كه زمان غيبت نزديك مي شد به



[ صفحه 501]



صورت محسوس تري به چشم مي خورد. چنان كه در زندگاني امام هادي عليه السلام ملاحظه شد، آن حضرت اقدامات خود را نوعا توسط نمايندگان انجام مي داد و كمتر شخصا با شيعيان تماس مي گرفت.

اين معنا در زمان حضرت امام عسكري عليه السلام جلوه ي بيشتري يافت؛ زيرا امام عليه السلام از يك طرف با وجود تأكيد بر تولد حضرت مهدي عليه السلام او را تنها به شيعيان خاص و بسيار نزديك نشان مي داد و از طرف ديگر تماس مستقيم شيعيان با خود آن حضرت روز به روز محدودتر و كمتر مي شد؛ طوري كه حتي در خود شهر سامرا به مراجعات و مسايل شيعيان از طريق نامه يا توسط نمايندگان خويش پاسخ مي داد و بدين ترتيب آنان را براي تحمل اوضاع و شرايط و تكاليف عصر غيبت و ارتباط غير مستقيم با امام زمان عليه السلام آماده مي ساخت. چنان كه خواهيم ديد اين همان روشي است كه بعدا امام دوازدهم عليه السلام در زمان غيبت صغري در پيش گرفت و شيعيان را به تدريج براي دروان غيبت كبري آماده ساخت.

اشاره كرديم كه گاهي برخي از شيعيان خاص، موفق به ديدار حضرت مهدي عليه السلام مي شدند. اينك در اين قسمت به عنوان نمونه يك مورد از اين ديدارها را بيان مي كنيم.