مواضع علمي او (ع) در پاسخ هاي قاطع و استوار در مورد شبهه ها و افكار كفرآميز و بيان كردن حق، با روش مناظره و گفتگوهاي موضوعي و مناقشه ها و بحث هاي علمي، و همزمان با آن فعاليت ها، كوشش هاي ديگر از قبيل صادر كردن بيانيه هاي علمي و تأليف كتاب و مانندهاي آن را بر عهده داشت.

با اين مجاهدتها، از طرفي امت مؤمن را به شخصيت مكتبي و فكري خود مجهز مي كرد، و از طرف ديگر پايداري و ايستادگي شان را در برابر جريان هاي فكري كه عليه مكتب، خطري را تشكيل مي داد، تضمين مي فرمود، و آن را در نطفه خفه مي نمود. امام (ع) با دانش گسترده اي كه درباره ي محيط داشت توانا بود كه آغاز آن مسايل را احساس كند و اهميت و اثر آن را بسنجد سپس براي از بين بردن آن، برنامه ريزي نمايد.

از اين رو، موضع امام عسكري (ع) هنگام اقامت در مدينه با اهميت دادن او به تهيه ي برنامه شكل پيدا كرد. كندي (ابويوسف يعقوب بن اسحاق) فيلسوف عراقي در زمان امام (ع)، پيرامون متناقضات قرآن، كتابي تدوين كرد. امام



[ صفحه 272]



به وسيله ي بعضي از منسوبان به حوزه ي علمي او، با او تماس گرفت و كوشش او را با شكست روبرو كرد و كندي را قانع فرمود كه در اشتباه بوده است. [1] كندي توبه كرد و اوراق خود را سوزانيد. [2] .

امام (ع) بيانات علمي قابل توجهي در باب خلق قرآن [3] براي ابوهاشم جعفري ايراد فرمود و بياناتي ارزشمند در باب تفسير قرآن دارد. [4] .