همان مقام ولايت امامت كه براي حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام بوده براي همه ائمه بوده آنها اولا به تصرف در عالم وجود بودند امام حسن عسكري عليه السلام مانند ساير ائمه از منبع فيوضات احمدي سرچشمه گرفته و سيراب گشته داراي فضايل اخلاقي و نفساني بود او مهبط الانوار الهي و منبع علوم رباني بود و هيبت و صلابت او فضيلت و كرامت او اعجازآور بود او در كشف اسرار حقايق كلام الهي و تفسير قرآن گوئي اميرالمؤمنين عليه السلام است زيرا يك رشته ي مفصل مستقيم به درياي بي پايان علم علوي داشت هر چه در آن بحر ذخار بود رشته اش به دست امام حسن عسكري بود لذا در تفسير قرآن و بيان كلمات گهربار محمدي صلي الله عليه و آله و سلم و كشف معضلات آيات متشابهات قدرت ولايت داشته



امام حسن خلق عالي مكان

حسيني نژاد و كرامت نشان



گل گلشن خاتم الانبياء

چراغ شبستان آل عبا



دري بود از بحر احسان و جود

منور مهي بر سپهر وجود



رخش آفتاب سپهر جلال

قدش سرو گلزار فضل و كمال



حضرت عسكري عليه السلام به جود و سخاوت و بذل و سماحت موصوف و معروف بود هر كس تهيدست و بينوا و گرفتار مي شد به دربار بي بند و بست حضرت عسكري عليه السلام بار مي يافت و حوائج او مرتفع مي گرديد و چون جدش حسين بن علي عليه السلام در سخاوت شهره اسلام بود هر كس از اطراف به خانه او مي رفت ممكن نبود مأيوس و محروم بر گردد.

محمدبن علي بن ابراهيم بن موسي بن جعفر گفت تهيدست شدم به نزد ابومحمد زكي رفتم پدرم گفت محتاجم به پانصد درهم كه دويست درهم لباس تهيه كنم و صد درهم آرد خريداري كنم و دويست درهم ساير مخارج زندگي نمايم امام قبل از بيان عرض حاجت فرمود اين كيسه پانصد درهم است بگير جامه و آرد و كسر احتياجات زندگي خود را تأمين كن و هر وقت تهيدست شدي نزد ما بيا و چون خواستي برگردي به كوهستان مرو بلكه به سوي فلان دشت حركت كن - گويد چون بدان دشت رفتم مستوره اي به حباله نكاح در آوردم و همان روز دو هزار دينار براي من رسيد و اين كار از بركت دست امام عسكري بوده.

اين يك سطري از امور عادي زندگاني حضرت عسكري است مردم اطراف ايران و عربستان و هندوستان مي آمدند و از مسائل مشكل و حل امور اجتماعي خود را مي خواستند بي درنگ و بدون زحمت به عرايض همه رسيدگي مي فرمود نامه ها را شخصا مي خواند و جواب



[ صفحه 565]



سؤالات و فتاواي فقهي را پاسخ مي نوشت و در رتق و فتق امور ديني مردم از بذل سعي كافي لحظه اي دريغ نداشت.

آري امام عسكري يكي از دوازده پيشواي بزرگ و حجت خدا بر خلق بوده كه در عصر خود گردش چرخ زندگي بر محور وجود او مي گرديد و آفتاب وجودش در سراسر عالم آفرينش پرتو افكن بوده او چون قلب در كشور تن حكومت داشت و در تمام عوالم دست تصرفش علت مبقيه و واسطه فيض الهي بوده.

در مكتب تاريخ هزاران اعجاز از آن حضرت نوشته اند ولي در نظر ما بزرگترين اعجاز نيروي امامت و تصرف او در عالم ملك و ملكوت و اخبار از غيب بوده كه به اذن الله به مردم مي آموخت و با اين نيرو ترويج دين جدش مي فرمود.

دوره حضرت عسكري غير از دوران ساير ائمه بوده زيرا كشورهاي اسلامي وسعت كافي داشت قريب پنجاه كشور بزرگ در دنيا دست مسلمين بوده و بيش از هزار ميليون بشر آن روز مسلمان بودند البته امپراطوري اسلام آن قدرت را نداشت كه زمان هارون و مأمون داشت ولي اسلام نيروي نفوذش بيشتر و وسعت حكومتش افزون تر بوده - ائمه دين هم كه در 250 سال از هجرت گذشته حقيقت روحانيت و مظهر ولايت خود مي دانستند كه علم و دانش محمدي صلي الله عليه و آله به نص احاديث متواتره در خاندان و عترت اوست و يقين داشتند حضرت عسكري امام عصر مي باشد و لذا از راههاي دور شد رحال كرده و رنج سفر را تحمل مي كردند به نمايندگي يك شهر از طرف هواداران و علاقمندان به خاندان عترت تحف و هدايا جمع كرده كتب و رسائل را گرد آورده به شهر سامرا مي آمدند و از دربار امام عسكري عليه السلام بهره كافي گرفته وجوه بريه و تحف و هدايا را تقديم كرده جواب و مسائل معضله مسائل امور ديني را كسب كرده بر مي گشتند - سامرا در طول نيم قرن جمعيت انبوهي به خود گرفته خاصه كه به منزله ي كاخ ييلاقي خلفاي عباسي بوده امام عسكري بيش از 28 سال عمر نكرد ولي در مدت شش سال امامت و رياست روحاني اسلامي آثاري مهم از تفسير قرآن و نشر احكام و بيان مسائل فقهي و تعليم ذهني به جا گذاشت [1] كه ما اينك برخي از احاديث مرويه و خدمت برجسته آن حضرت را به عالم بشريت و اسلام مي پردازيم.