در نيمه ي شعبان پانزده سال قبل به مناسبت سالزاد حضرت حجت عليه السلام، مرحوم والد، آيةالله شيخ محمدرضا طبسي رحمه الله در بيت خود مجلسي به پا كردند كه در آن، بسياري از علما و فضلا و طلاب حضور داشتند. در آن شب يكي از سخنواراني كه بدان مجلس دعوت شده بود، ايراد سخن نمود و در گفتار خويش به بيان بخش هايي از شخصيت حضرت حجت عليه السلام پرداخت و در خلال سخنراني خود، مجله اي را كه به ساحت مقدس امام حسن عسكري عليه السلام اهانت كرده و مدعي شده بود كه آن حضرت - نعوذ بالله - از مقام و فضيلتي جز مقام پدري حضرت حجت عليه السلام برخوردار نبوده است، به باد انتقاد گرفت. شكسته شدن حرمت امام عليه السلام از سوي آن مجله مرا آزرد؛ شيوه اي كه غالب قلم به مزدان در برابر بزرگان اين امت به طور عموم و پيشوايان اهل بيت به طور خاص، برگزيده اند. همان شب تصميم گرفتم با تأليف كتابي، حقايق زندگي اين امام مظلوم را به رشته ي تحرير در آورم و با توكل



[ صفحه 23]



بر خداي - تبارك و تعالي - اين كار را آغاز نمودم و در اين گستره هر فرصتي را مغتنم شمرده و با توجه به كند و كاو فراواني كه در آثار قدما و معاصران در اين زمينه داشتم، بيشتر به ژرفا و گستردگي بحث وارد مي شدم و باورم بر ضرورت ادامه و به پايان رساندن اين طرح، افزون مي گشت، چرا كه خلأهاي تاريخي موجود در زندگي حضرت بايد پر شود. همچنين ابعاد ديگري از نقش آن بزرگوار در زمان خودش كه به مقدار لازم، مورد تحقيق و بررسي قرار نگرفته و به اندازه ي كافي روشن نشده است، بيان گردد و رواياتي كه داراي يك موضوع مشتركند مي سزد در ضمن فصل و يا باب ويژه اي عنوان گردند.... بدين ترتيب، ادامه ي بحث را براي بررسي زندگي امام عسكري عليه السلام به خصوص و زندگي پيشوايان اهل بيت به طور عموم، همچنان لازم و ضروري مي دانم؛ زيرا هر پژوهشگر و محققي به مقدار ظرفيت و استعداد خويش از پرتو انوار آنها بهره مي گيرد و چه بسيار موضوعاتي كه گذشتگان بر جاي گذاشتند و آيندگان در آن به تحقيق پرداختند.

كتاب حاضر، فراهم آمده ي حدود ده سال تلاش پي گير است كه تنها گوشه هايي از زندگي مظلومانه ي امام حسن عسكري عليه السلام را گرد آورده و هرگز مدعي نيستم كه همه ي موضوعات مربوط به زندگي اين پيشواي بزرگ را عرضه كرده ام، بلكه پژواكي راستين از ميزان ظرفيت و توانم در برداشت از زندگي پاك و بي نظير امام است و غير معصوم چگونه قادر است بر حيات و زندگي معصوم، احاطه و آگاهي يابد؟!

اين كتاب به دو بخش تقسيم مي شود:

نخست، درباره ي شخصيت امام و ويژگي هاي آن حضرت است كه داراي فصل هايي است و در آنها به موارد زير اشاره كرده ايم:

نام و نسب آن بزرگوار، روايات خاصه و عامه بر امامت وي، زندگي او در كنار پدر، مقام برجسته و جايگاه اجتماعي وي، دلايل امامت و پيشوايي و كرامات او، سخنان كوتاه و حكيمانه ي حضرت و به طور كلي آنچه در اين زمينه از اعتقادات و فقه و ديگر موضوعات از آن حضرت رسيده است. در پايان بخش، بحثي درباره ي تفسير منسوب به آن حضرت ارائه كرده ايم.

دوم، درباره ي دوران حضرت و مواضع و آثار وجودي وي در آن دوران است كه اين بخش نيز در فصل هايي تنظيم گرديده و در آنها به موضع حضرت در قبال كساني كه در امامت وي ترديد داشتند، توجه آن حضرت به شيعيان و به وضعيت علويان، جنبش رهبر زنگيان، موضعگيري او در برابر انحرافات و بدعت ها و خلفاي زمان خود و نمايندگان و يارانش و كساني كه از او روايت نقل كرده اند، پرداخته ايم. و اين بخش را با تحقيقي در رحلت آن بزرگوار و رخدادهاي دردناك قبل و بعد



[ صفحه 24]



از آن، خاتمه بخشيده ايم.

اميد و اطمينان كامل دارم كه خواننده ي گرامي در مورد لغزش و اشتباه، برايم طلب بخشش نموده و پوزشم را پذيرا مي شود و در مواردي كه حق مطلب ادا شده است، من و والدينم را مرهون دعاي خير خويش خواهد گرداند.

در پايان لازم مي دانم كه خالصانه ترين سپاس و تقديرهاي خود را به اساتيد پژوهشگري كه اين تلاش را ارج نهاده و نظر خويش را درباره ي آن بيان فرموده اند، تقديم دارم. به ويژه برادر محترم استاد محقق، جناب آقاي حامد عبدالخالق كه اين كتاب را مطالعه كرده و آراي ارزشمند خويش را در مورد آن بيان داشته و به اين كيفيت مطلوب در آوردند، و نيز از برادرانم حجج اسلام، شيخ نجم الدين و شيخ محمد جعفر طبسي كه همواره در جهت تكميل و به پايان رساندن اين امر، مرا تشويق فرموده اند، سپاس گزاري كنم. و الله من وراء القصد.

قم مقدس

محمدجواد طبسي



[ صفحه 27]