آن حضرت، امام حسن بن علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن حسين بن علي بن ابي طالب عليهم السلام است.

تاريخ نگاران اتفاق نظر دارند كه نام شريف آن حضرت، حسن بن علي عليهماالسلام است، ولي صاحب كتاب جنات الخلود گفته است: امام عسكري عليه السلام داراي دو نام حسن و عبدالله [1] بوده است. تا آن جا كه نگارنده تحقيق كرده است در اثري از آثار شيعه نديده است كه نام حضرت «عبدالله» باشد و تحقيق در اين زمينه، خلاف اين مدعا را ثابت مي كند و از ديدگاه ما نام مبارك آن حضرت همان حسن است كه در تمام روايات پيشوايان معصوم و نيز در روايت «لوح» كه نام ائمه عليهم السلام در آن آمده [2] ، به چشم مي خورد. شايد مدعي اين نام، به سخن مورخاني چون ساباطي [3] استناد جسته و بر اساس روايت معروف پيامبر صلي الله عليه و آله درباره ي نام و نسب امام مهدي عليه السلام كه: «اسمه اسمي و اسم أبيه اسم أبي». (او هم نام من و پدرش هم نام پدر من است) اعتماد كرده، چرا كه نام خود و نام پدر اين دو بزرگوار [پيامبر و حضرت مهدي عليه السلام] در «محمد بن عبدالله» با يكديگر انطباق دارند. آنچه كه قابل توجه است اين كه غالب كساني كه اين روايت را از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله



[ صفحه 29]



نقل كرده اند، تنها جمله ي «اسمه اسمي» را آورده و جمله ي «اسم أبيه اسم أبي» را نياورده اند.

گنجي شافعي پس از نقل اين روايت، مي گويد: «گفتم: ترمذي اين روايت را نقل كرده ولي عبارت «و اسم أبيه اسم أبي» را بيان ننموده است. ابوداود آن را آورده و در بيشتر روايات حافظان حديث و ثقات مورد اعتماد، تنها جمله ي «اسمه اسمي» آمده و جمله ي «اسم أبيه اسم أبي» را زايده اضافه كرده و آن را به روايت افزوده» [4] آن گاه مي گويد: «و احتمال دارد گفته باشد: «اسم أبيه اسم إبني» يعني حسن، و نام پدر بزرگوار مهدي عليه السلام نيز حسن است و راوي كلمه ي «إبني» را اشتباهاً «أبي» آورده باشد. بنابراين براي جمع بين روايات بايد آن را بر همين معنا حمل كنيم و توجيه اين روايت بدين صورت دشوار است. سخن آخر اين كه امام احمد [حنبل]، با دقتي كه در ضبط روايات داشته، اين حديث را در چند جاي مسند خود به عنوان «اسمه اسمي» آورده است [5] .

او سخن خود را چنين به پايان مي رساند:

«اين روايت را به سند غير عاصم، يعني عمرو بن مرة از زر، نقل كرده است: همه اينان جمله ي «اسمه اسمي» را روايت كرده اند مگر روايتي كه از عبيدالله بن موسي از زائده از عاصم منقول است كه وي در آن گفته «و اسم أبيه اسم أبي». شخص خردمند ترديدي ندارد كه اين جمله ي اضافه، با وجود اتفاق نظري كه اين بزرگان بر خلاف آن دارند، از درجه ي اعتبار ساقط است. و الله اعلم» [6] .