به طوري كه در مورد امامت حضرت هادي عليه السلام در قسمت اول كتاب نگارش گرديد خصوصيات اخلاقي و فضائل نفساني هر امامي خودبخود دليل امتياز وي بر ديگران بوده و امامت او را ثابت و مدلل مي نمايد و علاوه بر آن به وسيله امام قبلي نيز نصوصي درباره معرفي او به مقام امامت و خلافت جهت اطلاع همگان تصريح مي گردد چنانكه شيخ مفيد درباره امامت ابومحمد عسكري عليه السلام چنين مي نويسد:

و كان الامام بعد ابي الحسن علي بن محمد عليهماالسلام ابنه ابامحمد الحسن بن علي لاجتماع خلال الفضل و تقدمه علي كافة اهل عصره فيما يوجب له الامامة و يقتضي له الرياسة من العلم و الزهد و كمال العقل و العصمة و الشجاعة و الكرم و كثرة الاعمال المقربة الي الله جل اسمه، ثم لنص ابيه عليه و اشارته بالخلافة اليه.

يعني پس از امام هادي عليه السلام پسرش ابومحمد حسن بن علي عليهماالسلام امام مي باشد؛ زيرا اوصاف و خصوصيات فضيلت در او جمع بوده و در تمام آنچه لازمه مقام امامت و مقتضي رياست است از علم و زهد و كمال عقل و عصمت و شجاعت و كرم و بزرگواري و بسياري اعمال كه انسان را به خداوند جل اسمه



[ صفحه 175]



نزديك مي كند بر تمام مردم زمانه اش پيش گرفته است و علاوه بر اين (دليل ديگر) نص پدرش در مورد امامت او و اشاراتي است كه به خلافت وي نموده است. [1] .

پس از بيان اين مقدمه ذيلا درباره امامت حضرت حسن عسكري عليه السلام بنصوصي چند اشاره مي گردد:

1- طبرسي از يحيي بن يسار قنبري روايت نموده است كه ابوالحسن علي بن محمد عليهماالسلام چهار ماه پيش از وفات خود به پسرش حسن عسكري عليه السلام وصيت نمود و درباره امر امامت پس از خودش به او اشاره فرمود و مرا با گروهي از دوستان بر آن وصيت شاهد گرفت. [2] .

2- علي بن عمرو نوفلي گويد من در خدمت امام هادي عليه السلام در صحن خانه اش بودم كه پسرش محمد بر ما گذر نمود من به حضرت عرض كردم فدايت شوم پس از شما صاحب ما اين است؟ فرمود نه صاحب و امام شما پس از من حسن خواهد بود. [3] .

3- مسعودي در كتاب اثبات الوصيه مي نويسد محمد بن عيسي از امام هادي عليه السلام روايت كرده است كه فرزند من حسن عسكري بعد از من امام و خليفه است. [4] .

4- كليني از عبدالله بن محمد اصفهاني روايت مي كند كه گفت امام علي النقي عليه السلام فرمود صاحب شما پس از من كسي است كه بر (جنازه) من نماز بخواند و ما تا آن روز ابامحمد عليه السلام را نمي شناختيم (پس از وفات امام هادي عليه السلام) ابومحمد بيرون آمد و بر جنازه آن حضرت نماز خواند. [5] .

5- شيخ صدوق از صقر بن دلف روايت كرده است كه گفت شنيدم امام



[ صفحه 176]



جواد عليه السلام مي فرمود پس از من امام پسرم علي است و امر او امر من است و سخن او سخن من و طاعت او طاعت من و امامت پس از او در پسرش حسن عليه السلام خواهد بود. [6] .

6- شيخ طوسي از احمد بن احمد روايت كرده است كه گفت ابوالحسن هادي عليه السلام فرمود پسرم حسن پس از من قائم (به امر امامت) است. [7] .

7- طبرسي از ابوبكر فهفكي روايت كرده است كه گفت ابوالحسن هادي عليه السلام به من فرمود پسرم ابومحمد خيرخواه ترين آل محمد بوده و از نظر حجت و برهان محكمترين آنها است و او پسر بزرگتر و جانشين من است و رشته ها و احكام امامت به او مي رسد هر چه كه مي خواهي از من سؤال كني از او بپرس كه آنچه مورد احتياج (شما) است در نزد او است. [8] .

توضيح - چنانكه در شرح حال امام هادي عليه السلام گذشت پسر بزرگتر آن حضرت ابوجعفر محمد (مشهور به سيد محمد) بوده كه در زمان حيات پدرش وفات يافته است و فرمايش امام در روايت گذشته كه ابومحمد (امام حسن عسكري عليه السلام) پسر بزرگتر و جانشين من است پس از وفات ابوجعفر محمد بوده است.

8- احمد بن عيسي علوي گويد در صريا خدمت امام هادي عليه السلام رسيديم و سلام كرديم در اين اثنا ابوجعفر و ابومحمد (پسران امام هادي) داخل شدند ما بلند شديم كه به ابي جعفر (محمد) سلام كنيم امام هادي عليه السلام فرمود او صاحب شما نيست ملازم صاحب خود باشيد و به سوي ابومحمد (امام حسن عسكري عليه السلام) اشاره نمود. [9] .

9- داود بن قاسم (ابوهاشم جعفري) گويد شنيدم كه ابوالحسن عسكري



[ صفحه 177]



عليه السلام مي فرمود بعد از من پسرم حسن جانشين من خواهد بود پس حال شما درباره جانشين او چگوه خواهد بود؟ عرض كردم قربانت گردم چطور مگر؟ فرمود شما شخص او را نمي بينيد و براي شما جائز نيست كه او را نام ببريد! عرض كردم پس چگونه از او ياد كنيم؟ فرمود: الحجة من آل محمد عليهم السلام. [10] .



[ صفحه 178]