از امام حسن عسكري(ع) ، راجع به علّت وجوب روزه پرسيدند، در جواب فرمود: به خاطر اي اگر دليل واجب شدن روزه اين باشد، پس چرا فقرا بايد روزه بگيرند؟


پاسخ: اين روايات بيان حكمت و فضيلت روزه گرفتن مي باشد، امّا علّت تامّ نمي باشد. قرآن مي فرمايد: بر شما روزه واجب شد، تا پرهيزگار شويد.(1)
روزه آثار فراواني در انسان مي گذارد، كه از همه مهم تر بُعد اخلاقي و تربيتي آن است. از فوائد مهم روزه اين است كه روح انسان را "تلطيف" و ارادة انسان را قوي و غرائز او را تعديل مي كند. روزه دار بايد با وجود گرسنگي و تشنگي ، از غذا و آب و هم چنين لذّت جنسي چشم بپوشد، و عملاً ثابت كند همچون حيوان نيست، او مي تواندزمام نفس سركش را به دست گيرد، و بر هوس ها و شهوات مسلّط گردد. چون انسان عرائز سركش را كنترل مي كند، بر قلب نور و صفا مي پاشد. بزرگترين فلسفة روزه، اثر روحاني و معنوي آن است. روزه انسان را از عالَم حيوانيّت ترقي داده و به جهان فرشتگان صعود مي دهد، جملة "باشد كه پرهيزگار شويد"، اشاره به اين حقايق است.(2) آنچه از امام عسكري آمده، حكمت و آثار روزه است، نه علت تشريع آن.

***

1 همان، ص 28.
2 عيون اخبار الرضا، ج2، ص 64.