در مورد كتاب هاي امامان(عليه السلام) در منابع روايي ده ها كتاب و تأليف از آنان ياد شده است. و اين ها بر چند نوعند:
الف) برخي از اين كتاب ها توسط امام پيشن نگاشته شده و به امام بعدي به عنوان ميراث امامت منتقل شده و همين طور از امامي به امام ديگر رسيده، تا در دست امام دوازدهم حضرت مهدي(عج) قرار گرفته است.
ب) برخي از اين ها با املاي امام و با خط شاگردان نگارش يافته است.
ج) برخي با خط امامان(عليه السلام) براي هدايت افرادي خاص و يا در خواست عده اي و يا به صورت كلي نوشته شده است.
د) برخي از كتاب هاي منسوب به امامان(عليه السلام) روايات منتسب به آنان است كه توسط ديگران در يك يا چند مجموعة روايي گردآوري شده است.
اينك به ذكر تعدادي از كتاب هايي كه با يكي از مناسبت هاي مذكور به امامان(عليه السلام) منتسب است مي پردازيم:
1ـ «الجامعه»: كتابي است كه دربارة احكام حلال و حرام است كه با املاي پيامبر(ص) و خط علي(عليه السلام) نگارش يافته است. (1)
2ـ «الجفر» مندرجات اين كتاب حوادث كائنات است و امام علي(عليه السلام) آن را در پوست بُز يا گوسفند نوشت. بدين جهت كه بر پوست بُز (يعني جفر) نوشته شد، آن را «جفر» ناميده اند.(2)
3ـ «كتاب علي»: در مورد اين كتاب نوشته اند: اين كتاب با املاي پيامبر(ص) و خط علي(عليه السلام) نگارش يافته است و مشتمل بر مسائل مربوط به حلال و حرام است. اين كتاب از امام قبلي به امام بعدي به عنوان ميراث امامت منتقل شده و بارها مورد استشهاد امامان بعدي قرار گرفته است. برخي گفته اند: اين كتاب همان كتاب جامعه است.(3)
4ـ «مصحف فاطمه»: برخي نوشته اند اين كتاب كتابي است با املاي پيامبر(ص) و خط علي(عليه السلام).(4)
برخي گفته اند: بعد از رحلت پيامبر(ص) خداوند فرشته اي را فرستاد تا حزن و اندوه حضرت زهرا(س) را بكاهد. وي با آن بانوي بزرگ هم صحبت شد و حاصل آن همين كتاب است كه با املاي حضرت زهرا(س) و خط علي(عليه السلام) نگارش يافته است.(5)
5ـ كتاب الاداب؛ اين كتاب را از امام علي (عليه السلام) نقل كرده اند.
6ـ كتاب الفرائض؛ از امام علي (عليه السلام)
7ـ جمع القرآن و تأويله يا جمع القرآن علي ترتيب النزول؛ از امام علي (عليه السلام)
8ـ كتاب اعلي فيه ستين نوعاً من انواع علوم القرآن؛ از امام علي(عليه السلام).
9ـ كتاب في زكاه الغنم، از امام علي(عليه السلام).
10ـ كتاب في ابواب الفقه؛ از امام علي(عليه السلام).
11ـ كتاب آخر في الفقه؛ از امام علي(عليه السلام).
12ـ عهدنامة مالك اشتر؛ ازامام علي(عليه السلام).
13ـ وصيت به محمد بن حنفيه؛ از امام علي(عليه السلام).
14ـ قضاوت هاي اميرالمؤمنين؛ (جمع آوري قضاوت هاي آن حضرت)
15ـ مسند امام علي(عليه السلام)، اين كتاب را نسائي از روايات امام علي(عليه السلام) جمع آوري نموده است.
16ـ نهج البلاغه، سيد رضي از سخنان حضرت علي(عليه السلام) آن را جمع آوري نموده است.
17ـ جنه الاسماء؛ از امام علي(عليه السلام).
18ـ غررالحكم و دررالكلم، عبدالواحد آمدي از كلمات حضرت جمع آوري نموده است.
19ـ كتاب معماهاي علي(عليه السلام).
20ـ الامثال الامام علي بن ابي طالب.(6)
21ـ الصحيفه الكامله في الادعية؛ از امام چهارم(عليه السلام).
22ـ الصحيفه الثانيه السجاديه؛ جمع آوري توسط شيخ حُرّ عاملي.
23ـ الصحيفه الثالثه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا عبدالله اصفهاني، معروف به افندي، صاحب رياض العلما.
24ـ الصحيفه الرابعه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا حسين نوري.
25ـ الصحيفه الخامسه السجاديه؛ جمع آوري توسط سيد محسن امين، صاحب اعيان الشيعه.
26ـ رساله حقوق؛ از امام سجاد(عليه السلام).(7)
27ـ كتاب التفسير؛ از امام باقر(عليه السلام).
28ـ رساله امام باقر(عليه السلام) به سعد الخير.
29ـ كتاب الهدايه؛ از امام باقر(عليه السلام).(8)
30ـ ابيض، امام صادق(عليه السلام) فرمود: «نزد من جفر ابيض است و محتوايش: زبور داود، تورات موسي، انجيل عيسي، صحف ابراهيم و حلال و حرام و مصحف فاطمه است، مصحف فاطمه قرآن نيست، بلكه در آن هر حكمي كه مورد نياز بشر باشد، وجود دارد».(9)
در روايتي ديگر آمده است است كه در مصحف فاطمه(س) اخبار كائنات مندرج است، نه حلال و حرام، همان گونه كه در مصحف فاطمه بيان شد.
30ـ رساله امام ششم به نجاشي (والي اهواز) معروف به رساله عبدالله بن نجاشي.
31ـ توحيد مفضل؛ امام صادق(عليه السلام) در مورد خداشناسي، املا نمود و مفضل بن عمر آن را به نگارش در آورد.
32ـ كتاب اهليلجه؛ از امام صادق(عليه السلام).
33ـ كتاب مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه، منسوب به امام صادق(عليه السلام).
34ـ نثر الدرر، منسوب به امام صادق(عليه السلام).(10)
35ـ وصيت به هشام بن حكم و ويژگي هاي عقل؛ از امام هفتم(عليه السلام).(11)
36ـ علل الاحكام الشرعيه؛ امام رضا(عليه السلام) در جواب مسائل محمد بن سنان نوشت.
37ـ العلل فضل بن شاذان؛ او از امام رضا(عليه السلام) استماع نمود و به نگارش در آورد.
38ـ رساله ذهبيه؛ در مورد طب از امام هشتم(عليه السلام).
39ـ فقه الرضا(عليه السلام).
40ـ صحيفه الرضا يا مسند الرضا از امام هشتم(عليه السلام).(12)
41ـ عيون اخبار الرضا؛ شيخ صدوق از روايات امام هشتم(عليه السلام) جمع آوري نموده است.
42ـ رساله جبر و تفويض؛ از امام هادي(عليه السلام).
43ـ اجوبه؛ پاسخ به سؤالات يحيي بن اكثم؛ از امام هادي(عليه السلام).
44ـ قطعه من احكام الدين؛ از امام هادي(عليه السلام).(13)
45ـ تفسير؛ منسوب به امام حسن عسكري(عليه السلام).
46ـ مواعظ قصار؛ از امام حسين عسكري(عليه السلام).
47مي شودـ رساله منقبت؛ از امام حسن عسكري(عليه السلام).
48ـ مكاتبات الرجال؛ از امام حسن عسكري(عليه السلام).(14)
در پايان بيان اين نكته ضروري است كه با توجه به فاصله زماني بين زمان ما و زمان ائمه(عليه السلام) نيز با توجه به محدوديت هاي اطلاع رساني زمان معصومان(عليه السلام) و با توجه به سياست هاي حاكمان مبني بر حصر امامان(عليه السلام) و ايجاد مزاحمت ها براي آنان و ... به روشني نمي توان آثار نوراني آن بزرگ مردان را بر شمرد. بدين دليل ابهام در انتساب برخي از كتاب ها وجود دارد و نمي توان به گونه جزم داوري نمود.