آيا امام عسكري(ع) غير از امام زمان(عج) فرزند ديگري داشت؟


امام يازدهم شيعيان حضرت امام حسن عسكري عليه السلام در سال 232 هجري قمري در ماه ربيع الاول در شهر مدينه به دنيا آمد. آن حضرت با چند تن از خلفاي عباسي معاصر بود از جمله مهتدي و معتمد عباسي. هر چند برخي نويسندگان نام چند فرزند براي امام حسن عسكري(ع) ذكر كرده اند اما قول مشهور اين است كه: از ايشان تنها يك فرزند، هم نام و هم كنيه با رسول خدا(ص) متولد شده است. علاوه بر اينكه تقسيم ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر ايشان نيز مي تواند مؤيد قول مشهور باشد كه به آن اشاره خواهيم كرد.

گفته شد برخي از نويسندگان چند فرزند براي امام حسن عسكري(ع) ذكر كرده اند از جمله اين فرزندان محمد، موسي، فاطمه، عايشه، حسين و ... اما به نظر مي رسد اين اقوال صحيح نباشد، چرا كه:

اولاً علماي شيعه تنها فرزند امام حسن عسكري(ع) را حضرت مهدي(عج) مي دانند و نام ديگري را ذكر نكرده اند. در اين رابطه شيخ مفيد كه كتابش از اعتبار خاصي برخوردار است، مي نويسد: امام بعد از امام حسن عسكري(ع) فرزندش بود كه هم نام و هم كنيه رسول خدا(ص) بود و امام حسن(ع) به جز او فرزندي نداشت نه ظاهراً و نه باطناً مادر اين فرزند كنيزي به نام نرجس بوده است.

كليني در كافي مي نويسد: فرزندي براي امام حسن عسكري(ع) به دنيا آمد و او را محمد نام نهادند. طبرسي در اعلام الوري همين قول را ذكر كرده است و مي نويسد فردي از امام حسن عسكري(ع) سؤال كرد: آقاي من آيا براي شما فرزندي هست؟ حضرت فرمود بله. سؤال كرد، اگر امري اتفاق بيفتد در كجا از او مي توانم سؤال كنم؟ حضرت فرمود: در مدينه. علامه مجلسي در بحارالانوار مي نويسد: اينكه حضرت مهدي(عج) برادري به نام موسي داشته باشد. اين خبر غريب است.

ثانياً يك دليل تاريخي هم وجود دارد كه قول مشهور را تأييد مي كند. كليني مي نويسد: معتمد عباسي چون شنيده بود كه از حضرت عسكري(ع) فرزندي باقي مانده درصدد يافتن او برآمد و دستور داد عده اي از قابله ها، زنان و كنيزان آن حضرت را معاينه كنند و اگر آثار حمل در آنها مشاهده شد گزارش كنند. نقل شده است كه يكي از قابله ها به كنيزي شك كرد، از طرف خليفه دستور داده شد كه آن كنيز را در محلي تحت نظر قرار دهند.

سرانجام چون اثري از حمل ظاهر نشد آن كنيز آزاد شد. معتمد براي آنكه وانمود كند كه از امام حسن عسكري(ع) فرزندي باقي نمانده و شيعيان از وجود امام بعدي نوميد شوند دستور داد، ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر امام حسن عسكري(ع) تقسيم شود: اين تقسيم ارث دلالت بر اين دارد كه امام حسن عسكري(ع) فرزند ديگري نداشته اند و با توجه به اينكه خليفه نتوانسته بود امام مهدي(عج) را پيدا كند، بنابراين دستور مي دهد كه ارث امام تقسيم شود. علي بن عيسي اربلي مي نويسد: شيعيان عقيده داشتند كه از امام فرزندي باقي مانده است كه امامت را بر عهده دارد زيرا تعدادي از آنان فرزند خردسال امام را قبلاً ديده بودند.

نتيجه: عقيده علماي شيعه بر اين است كه تنها فرزند امام حسن عسكري(ع) حضرت مهدي(عج) است كه در سال 255 هجري متولد شده است و هم اكنون غايب هستند و به امر الهي ظهور مي كنند و جهان را پر از عدل و داد خواهند كرد. اقوال ديگري كه در اين رابطه هست مبني بر داشتن فرزنداني ديگر، مورد قبول علماي شيعه نيست.

***

شيخ مفيد، الارشاد، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1413ق، ج 2، ص 313.

طبرسي، اعلام الوري، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1417ق، ج 2، ص 131.

حسيني، سيدمحمدرضا، تاريخ اهل البيت(ع)، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1410ق، ص112 به نقل از هداية المخطوطه.

كليني، كافي، تهران، مكتبه الصدوق، 1381، ج 1، ص 264.

علي بن عيسي اربلي، كشف الغمه، مكتبه بني هاشمي، 1381ق، ج 3، ص 199.