معتز عباسي، پس از تصدي خلافت، روش اسلافش را پيش گرفت، امام عسكري را شديدا زير نظر قرار داد، چند بار روانه زندان ساخت و اورا به دست جنايتكاري به نام صالح بن وصيف سپرد.
صالح بن وصيف، كه از دشمنان اهل بيت بود، فرصت را غنيمت شمرد، افرادي پست تر از خود را در زندان بر امام گماشت تا در طول شبانه روز حضرت را آزار دهند.
علي بن عبدالغفار مي گويد: روزي گروهي از عباسيان و دسته اي از منحرفان [ودشمنان اهل بيت] بر صالح بن وصيف وارد شدند. صالح به آنان گفت: نمي دانم ديگر چه كنم؟ دو تن از شرورترين افرادي كه سراغ داشتم، بر او گماشتم؛ اما چنان درآنها تاثير نهاد كه در مدتي كوتاه اهل عبادت شدند. از آنان پرسيدم: درباره اش چه مي گوييد؟
پاسخ دادند: چه بگوييم در باره كسي كه روزها روزه مي دارد و شبها تا بامداد نماز مي گزارد؛ نه سخن مي گويد و نه به كاري جز عبادت مي پردازد. هرگاه به اونگاه مي كرديم، لرزه بر انداممان مي افتاد و توان تدبير خويش از كف مي داديم.
هنگامي كه عباسيان اين سخن را از صالح بن وصيف شنيدند، در نهايت خواري از نزدش بيرون رفتند. (1)
از اين گفتگو چنان بر مي آيد كه بدانديشان و دشمنان امام (ع) نزد صالح بن وصيف شتافته بودند تا از او بخواهند عرصه را بر امام تنگتر كند، اما سيماي ملكوتي حضرت چنان جذاب بود، كه حتي پست ترين افراد را دگرگون مي ساخت و به عبادت وا مي داشت.
به گفته برخي از مورخان، معتز امام را به دست علي بن اوتامش، كه از دشمنان سرسخت اهل بيت بود، سپرد.
علي به شدت تحت تاثير واقع و از دوستان صميمي اهل بيت شد.
شيخ مفيد از محمد بن اسماعيل علوي چنين نقل مي كند: امام نزد علي بن اوتامش زنداني گرديد و به او، كه از دشمنان خشن آل ابي طالب بود، دستور داده شد تا بر امام سخت بگيرد. مدتي نگذشت كه فرزند اوتامش در برابر امام چهره بر زمين ساييد؛ هيبت و عظمت امام چنان بود كه نمي توانست به حضرت بنگرد. چون امام از زندان بيرون آمد، علي بن اوتامش سرآمد روشن بينان و نيك گفتاراني شده كه حضرت را به بزرگي ياد مي كردند. (2)
فشارهاي سخت و گوناگون بر امام، معتز عباسي را قانع نساخت. او سرانجام به سعيد حاجب دستور داد امام را به طرف كوفه برده، در راه به قتل برساند. (3) حضرت به درگاه پروردگار شكايت برد و معتز را نفرين كرد. سه روز بعد، در اثر دعاي امام عسكري، معتز به بدترين وضع كشته شد. (4)
اربلي از كتاب الدلايل چنين نقل مي كند: محمد بن عبدالله مي گويد: زماني كه[معتز] به سعيد حاجب دستور داد تا امام عسكري (ع) را به طرف كوفه ببرد، ابوالهيثم به امام نوشت: فدايت شوم در باره شما خبري به ما رسيده، كه ما را سخت نگران كرده است. حضرت در پاسخ نوشت: پس از سه روز گشايش فرا مي رسد. معتز در روز سوم كشته شد. (5)