بازگشت

سال شهادت

تاريخ نگاران متفقند كه امام عسكري عليه السلام در سال 260 ه. ق به شهادت رسيد [1] ، هر چند در مورد ماه و روز شهادت آن حضرت اختلاف كرده اند، گفته هايي كه در اين زمينه آمده بدين شرح است:

اول، روز اول ماه ربيع الاول سال 260 ه. ق؛ [2] .

دوم، روز ششم ماه ربيع الاول سال 260 ه. ق؛ [3] .

سوم، روز هشتم ماه ربيع الاول سال 260 ه. ق؛ [4] .

چهارم، در ماه ربيع الثاني سال 260 ه. ق؛ [5] .

پنجم، روز هشتم ماه جمادي الاولي [6] .

مشهورترين اين اقوال نظريه ي سوم است؛ قولي كه شيخ مفيد و طبرسي [7] و ابن صباغ و گنجي شافعي و بسياري از مورخان بدان تصريح كرده اند. شيخ مفيد در ارشاد گفته است: «ابومحمد امام عسكري عليه السلام در اول ماه ربيع الاول سال 260 بيمار و روز جمعه هشتم همان ماه به شهادت رسيد» [8] .

حاجب خود فرمان داد تا امام عليه السلام را از سامرا به سمت كوفه برده و او را در بين راه به شهادت برساند. ابن طاووس در كتاب مهج الدعوات به نقل از كتاب الأوصياء تأليف محمد بن زياد صيمري گفته است: «هنگامي كه مستعين تصميم به قتل امام عليه السلام گرفت و به سعيد حاجب دستور داد حضرت را به كوفه ببرد و در مسير راه آن حضرت را به شهادت برساند، اين خبر به شيعيان رسيد و آنها را مضطرب ساخت.

اين ماجرا كمتر از پنج سال پس از رحلت امام هادي عليه السلام اتفاق افتاد. محمد بن عبدالله و هيثم بن سيابه طي نامه اي بدان حضرت نوشتند: فدايت شويم، خبري دريافت كرده ايم كه ما را پريشان و اندوهگين ساخته است. امام در پاسخ مرقوم فرمود: پس از سه روز برايتان گشايش حاصل مي شود و روز سوم - همان طور كه امام گفته بود - مستعين از خلافت بر كنار شد و معتز به جاي او نشست» [9] .

***

[1] مرآه الجنان، ج 2، ص 172؛ اللباب، ج 2، ص 340؛ حبيب السير، ج 2، ص 98؛ انوار النعمانيه، ج 1، ص 384؛ المنتظم، ج 5، ص 22؛ العبر، ج 1، ص 273؛ شذرات الذهب، ج 2، ص 141؛ فصول المهمه، ص 266؛ تذكره الخواص، ص 324، اثبات الوصيه، ص 248؛ كفايه الطالب، ص 458.

[2] بحار، ج 50، ص 335، به نقل از، كفعمي، مصباح، ص 510.

[3] مرآه الجنان، ج 2، ص 172.

[4] تاريخ بغداد، ج 7، ص 366؛ الائمه الاثني عشر، ص 113؛ كفعمي، مصباح، ص 510؛ دروس، ص 154.

[5] اثبات الوصيه، ص 248؛ المنتظم، ص 22.

[6] و فيات الاعيان، ج 2، ص 94؛ الائمه الاثني عشر، ص 113.

[7] اعلام الوري، ص 349.

[8] ارشاد، ص 345.

[9] قبلاً درباره ي مستعين گفتيم كه وي از طاغوت هاي دوران امامت امام عسكري عليه السلام نبوده است، بدان جا مراجعه شود.