نظام آموزشي در حوزه ي سامرا
حوزه ي سامرا كه نقطه ي عطفي در تاريخ حوزه هاي علمي تشيع شمرده مي شود، در سايه ي مديريت صحيح ميرزاي بزرگ شيرازي و به دست ياران مخلص و مصممش چون بزرگ محدث قرن اخير ميرزا حسين نوري در اندك زماني چنان پيشرفت كرد كه توانست تحولات شگرفي را در تاريخ تشيع باعث شود، حتي حوزه ي هزار ساله ي نجف اشرف را نيز تحت شعاع قرار دهد و نيروهاي مستعد را گروه گروه وادار به مهاجرت از نجف به سامرا كند. در خصوص «نظام آموزشي مكتب سامرا» مقاله متقن و مفيدي با قلم سليس و روان و با همان عنوان مذكور منتشر شده است كه ما تنها به فهرست آن اشاره مي كنيم:
1 - نظم: «بر محيط تحصيلي سامرا نظمي خاص حاكم بود، آرامش تحصيلي براي همه كساني كه طالب تحصيل بودند فراهم بود، هيچ كس مانع آرامش و آسايش ديگري نبود، در حسينيه مرحوم ميرزا، سه سرداب آماده بود؛ يكي براي كساني كه خواستار استراحت و تجديد قوا بودند، ديگري براي اهل مطالعه و سومي براي صحبت و مذاكره و هيچ يك نسبت به ديگري تعدي نمي كرد».
2 - مهرباني و عطوفت به شاگردان.
3 - آزادانديشي و استعداد پروري.
4 - توجه به نظر شاگردان و ايجاد فضاي باز براي تبادل افكار.
5 - انصاف در بحث.
6 - طرح مباحث اساسي.
7 - استاد پروري و رشد شاگردان.
8 - تشويق به تقرير و پژوهش.
9 - احياي روحيه استنباط و پرهيز از تطويل هاي بي ثمر.
10 - ترويج علوم ديگر و پرهيز از فقه و اصول زدگي صرف. در حوزه سامرا تنها فقه و اصول نبود كه تدريس مي شد بلكه به علوم ديگري چون تفسير، كلام و عقايد، حديث شناسي، تاريخ و توجه به ادعيه و روايت و... به جد مطرح بود [1] .
***
[1] مجله حوزه: شماره 50 - 51، ص 85 به بعد، با تلخيص زياد و اندكي تصرف.