محاسبه در تشخيص ماه رمضان


مرحوم سيّد بن طاووس رضوان اللّه تعالي عليه ، به نقل يكي از اصحاب به نام ابوالهيثم ، محمّد بن ابراهيم حكايت كند:
روز اوّل ماه رمضان ، پدرم خدمت امام حسن عسكري عليه السلام شرفياب شد و مردم در آن روز اختلاف داشتند كه آيا آخر ماه شعبان است يا آن كه اوّل ماه رمضان مي باشد؟!
موقعي كه پدرم بر آن حضرت وارد شد، فرمود: جزء كدام گروه هستي و در چه حالي مي باشي ؟
پدرم عرضه داشت : اي سرورم ! ياابن رسول اللّه ! من فداي شما گردم ، امروز را قصد روزه كرده ام .
امام عليه السلام فرمود: آيا مايل هستي كه يك قانون كلّي را برايت بگويم تا براي هميشه مفيد باشد و نيز ديگر بعد از اين ، نسبت به روزهاي اوّل ماه رمضان شكّ نكني ؟
پدرم اظهار داشت : بلي ، بر من منّت گذار و مرا راهنمائي فرما.
حضرت فرمود: دقّت كن كه اوّل ماه محرّم چه روزي خواهد بود كه اگر آن را شناختي براي هميشه سودمند است و ديگر براي ماه رمضان مشكلي نخواهي داشت .
پدرم گفت : چگونه با شناختن اوّل محرّم ، ديگر مشكلي براي ماه رمضان نخواهد بود؟!
و سپس افزود: خواهشمندم چنانچه ممكن باشد، برايم توضيح بفرما، تا نسبت به آن آشنا بشوم ؟
امام عليه السلام فرمود: خوب دقّت كن ، هنگامي كه روز اوّل ماه محرّم فرا مي رسد - كه با تشخيص صحيح آن را كه به دست آورده باشي -.
پس اگر اوّل محرّم ، روز يك شنبه باشد، عدد يك را نگه بدار.
و اگر دوشنبه باشد، عدد دو، نيز اگر سه شنبه بود عدد سه و براي چهارشنبه عدد چهار و براي پنج شنبه عدد پنج ، همچنين براي جمعه عدد شش و براي شنبه ، عدد هفت را در نظر بگير.
بعد از آن ، حضرت افزود: سپس همان عدد مورد نظر را - كه مصادف با اوّلين روز محرّم شده است - با عدد ائمّه اطهار عليهم السلام - كه عدد دوازده مي باشد - جمع كن .
سپس از مجموع اعداد، هفت تا هفت تا، كم بكن و در نهايت ، دقّت داشته باش كه عدد باقيمانده چيست ؟
اگر عدد باقيمانده هفت باشد پس اول ماه رمضان شنبه خواهد بود و اگر شش باشد ماه رمضان جمعه است و اگر پنح باشد ماه رمضان پنج شنبه است و اگر چهار باشد ماه رمضان چهارشنبه خواهد بود؛ و به همين منوال تا آخر محاسبه را انجام بده ، كه انشاءاللّه موافق با واقع در خواهد آمد.(1)

***

1- إقبال الا عمال : ص 266، س 22، تفسير برهان : ج 1، ص 189، ح 1.