از شورانگيزترين مراحل تبليغ و هدايت، لحظات بيان پاداشها و آثار اطاعت خداوند متعال است؛ موضوعي كه مخاطب را با شوري مضاعف در پي راهبران توحيدي مي كشاند. قرآن كريم آكنده از آياتي است كه آثار طاعت و بندگي را بيان مي دارد و آثار خطرناك عصيان و سركشي را گوشزد مي كند. از اين روي، بيان و تصوير آثار طاعت و عصيان راهبردي قرآني است و در سيره و سخن امام حسن عسكري عليه السلام هم بارها مي توان آن را لمس كرد. نمونه هايي را مي خوانيم:
الف) آثار نيكوكاري:
علامه مجلسي از مناقب و خرايج نقل مي كند: ابوهاشم رحمه الله گفت: از امام حسن عسكري عليه السلام شنيدم كه فرمود: «بهشت دري به نام المعروف (نيكوكاري) دارد كه تنها نيكوكاران از آن در وارد مي شوند.» من در دل خدا را سپاس گفتم و شاد شدم كه برخي نيازهاي مردم را برآورده مي كنم. حضرت نگاهي به من انداخت و فرمود: «آري! به همين شيوه باقي بمان؛ زيرا آنان كه در دنيا نيكي كرده باشند، در آخرت نيز اهل نيكي خواهند بود. اي ابوهاشم! خداوند تو را در زمره آنان قرار دهد و مشمول رحمت خود گرداند.» (1)
ب) آثار فروتني:
امام حسن عسكري عليه السلام مي فرمود: كسي كه به حقوق مردم آشناتر از ديگران باشد و به اداي آن اهتمام ورزد، نزد خدا مقامي برتر از ديگران دارد و كسي كه در دنيا در برابر برادران مؤمن خويش تواضع و فروتني كند، نزد خدا در زمره صديقين و از شيعيان واقعي علي بن ابي طالب عليهماالسلام خواهد بود.
دو تن از برادران ديني و مؤمن علي بن ابي طالب عليهماالسلام كه پدر و فرزند بودند، نزد حضرت آمدند. امام به احترام آنان برخاست و در صدر مجلس جايشان داد و خود مقابلشان نشست و دستور داد غذا بياورند. پس از غذا، قنبر تشت و پارچ (ابريق) و حوله اي آورد. قنبر خواست آب به دست مهمانها بريزد كه اميرمؤمنان برخاست و پارچ را از او گرفت تا خود آب به دست مهمان بريزد. او خود را به خاك انداخت و گفت: اي اميرمؤمنان چگونه راضي شوم كه خدا مرا در چنين حالي ببيند. حضرت فرمود: بنشين و دست خود را بشوي تا خداي عزوجل ببيند برادر مؤمن تو كه برتر از تو نيست، دست تو را مي شويد تا در قبال آن خدا دهها برابر مردم دنيا، در بهشت مراپاداش دهد …
چون از شستن دست مهمان (پدر) فراغت يافت، آب را به دست محمد حنفيه داد و فرمود: فرزندم! اگر اين پسر به تنهايي مهمان ما بود، آب بر دستش مي ريختم؛ ولي خدا دوست ندارد بين پدر و فرزند در يك مكان به يك گونه رفتار شود. اكنون كه پدر به دست پدر آب ريخت، بايد فرزند به دست فرزند آب ريزد. محمد نيز به دست پسر آب ريخت.
[آنگاه امام حسن عسكري عليه السلام فرمود: ] شيعه واقعي كسي است كه در اين موارد از علي عليه السلام پيروي كند. (2)
ج) گناه و كوتاهي عمر:
در كنار بيان آثار عبادت، امام حسن عسكري عليه السلام از طريق تشريح و توضيح آثار گناه نيز، جلوه هايي از هدايتگري خود را به نمايش گذاشته است.
حضيني به سند خود از عبدالحميد بن محمد و محمد بن يحيي خرقي روايت كرده كه: نزد ابوالحسن علي بن بشر كه مريض بود رفتيم. وي از ما خواست برايش دعا كنيم و نامه اش را توسط شخص مطمئني نزد مولايمان ابومحمد حسن بن علي عليهماالسلام بفرستيم. گفتيم نامه ات كجاست؟ گفت: كنار بسترم. ما دستمان را زير سجاده اش برديم و نامه اش را برداشتيم و گشوديم تا بخوانيم. در همان آغاز نامه چشممان به دستخط امام عليه السلام افتاد كه مرقوم فرموده بود: ما نامه ات را خوانديم و از خدا بهبودي تو را خواستيم. خداي متعال از حالا چهل و نه سال به عمرت افزود. خدا را شكر و سپاس گوي، در اين مدت كارهاي نيك و آنچه دوست داري انجام بده و اگر به گناه آلوده شدي از كوتاه شدن عمر خود ايمن نباش؛ زيرا خداوند آنچه بخواهد انجام خواهد داد.
گفتيم: اي علي! سرور و مولايمان نامه ات را خوانده و جواب هم داده است. اين هم دستخط ايشان است. وي همان لحظه از جاي برخاست و رضايت كنيزش را جلب و او را به عنوان صدقه آزاد كرد و پس از سه روز حواله اي از ابوعمر عثمان بن سعد عمري سمّان از سامرا به يكي از بزرگان كرخ رسيد كه اموالي را براي علي بن بشر ببرد. وي آن اموال را شمرد و ديد سه برابر اموالي است كه صدقه داده است و اين از معجزات حضرت بود. (3)